İklim değişikliği ve uygulanan yanlış tarım politikaları çiftçinin tarımı bırakmasına neden oldu. Sebze, meyve hallerine artık daha az ürün geliyor. Bu da fiyat artışına neden olurken, gıdaya erişim de giderek zorlaşıyor.

Birleşmiş Milletlere (BM) bağlı Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) kuruluşunun anısına 1945’ten itibaren ilan edilen ‘Dünya Gıda Günü’ bu yıl, dünyada milyonlarca insanın açlıkla boğuştuğu bir dönemde kutlanıyor. Dünyada gıdaya erişim krizi yaşanırken, Orta Doğu’da çıkan savaşın bunu daha da tetiklemesi bekleniyor. Alınması gereken önlemlerde geri kalan Türkiye’de de tarım ürünlerinde üretim her yıl biraz daha düşüyor, fiyatlar ise katlanıyor.

Dünya Bankası’nın verilerine göre, yurt içi gıda fiyat enflasyonu dünya genelinde yüksek seyretmeye devam ediyor. Dünya genelinde 165 ülkenin yüzde 79,4’ünde gıda fiyatları enflasyonu genel enflasyonun üzerinde seyrediyor. O ülkelerden biri olan Türkiye’de sürekli artan gıda fiyatları büyük tehlikeye işaret ediyor. Türkiye’de 36 aydan bu yana kesintisiz şekilde yükselen gıda fiyatlarına karşılık, FAO küresel gıda fiyatlarının iki yılın en dip noktasına indiğini açıkladı.

FAO Gıda Endeksi yüzde 12 düşerken, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) son açıkladığı eylül rakamlarıyla Türkiye’de gıda enflasyonu yüzde 75’e yükseldi. TÜRK-İŞ’in eylül ayına ilişkin açlık ve yoksulluk sınırı araştırmasına göre ise Ocak 2021’den Eylül 2023’e kadar geçen sürede gıda enflasyonu aylık yüzde 9,31 olurken aylık gıda harcaması tutarı tam 5 katına çıktı.

Türkiye’nin sebze-meyve üretiminde en büyük paya sahip Antalya’da eylül ayı hal fiyat endeksleri sürecin çok kritik bir noktaya ilerlediğini yaklaşan kış mevsimiyle birlikte gıdada sebze-meyvede çok ağır bir krizin baş göstereceğini ortaya koyuyor. Antalya Ticaret Borsası, Hal Endeksi eylül ayı gerçekleşme rakamları, meyve fiyatlarındaki yıllık artışın yüzde 199,3’e, sebze fiyatlarında ise yüzde 81,74’e ulaştığını açıkladı. Bu da market ve pazarda daha yüksek zamla satılması anlamına geliyor. Hal endeksine göre eylül ayında hale getirilen sebze miktarı yüzde 5,96, meyve miktarı yüzde 60,83 azaldı.

Yıllık olarak halde işlem gören meyve miktarın da yüzde 67,33 düşüş yaşanınca meyve fiyat endeksinde de yıllık yüzde 199,33 artış gerçekleşti. Sebzede ise yıllık miktar artışı yüzde 23’te kalınca, fiyat endeksindeki artış da yüzde 81,74’e yükseldi. TÜİK verilerine göre, tavuk eti üretimi ağustosta aylık bazda yüzde 6 azaldı. Hindi eti üretimindeki aylık düşüş ise yüzde 29’u aştı.

Ocak Ağustos döneminde tereyağı üretimi yüzde 11,7 ve içme sütü üretimi yüzde 2,2 azaldı. Hayvancılık bitirilme noktasına getirildiği için canlı sığır ithalatında yüzde 771 artış yaşandı. Destek görmediği için buğday, mısır, ayçiçeği, pamuk, mercimek gibi ürünler iç talebi karşılayamadığı için ithal edilmek zorunda kalıyor.

207 ülke ve serbest bölgenin 143’ünde doğrudan tarım ürünü ithalatı yapıldı. Uzmanlar, Türkiye’de gıda fiyatlarının artmasının nedenlerini kur artışı, üretim maliyetleri, arz-talep dengesizliği, iklim değişikliği olarak sıralıyor. Çözüm önerileri arasında ise tarım politikalarının gözden geçirilmesi, üretici ve tüketici arasındaki aracı sayısının azaltılması, gıda israfının önlenmesi ve rekabetin sağlanması yer alıyor.