Dünya Bankası gıda endeksi nisanda gerilemeye devam etti. Yılın ilk dört ayında gıda fiyatları 2024’ün aynı döneme kıyasla %4 düştü.

Düşüşe, büyük ihracatçı ülkelerdeki iyileşen üretim beklentilerinin yönlendirdiği tahıl fiyatlarında %8’lik düşüş öncülük etti. Yağlar ve yemeklerin fiyatlarındaki düşüş ve diğer gıda kategorilerindeki yaklaşık %3’lük düşüş de genel düşüşe katkıda bulundu. Türkiye’de ise aylık gıda fiyatlarında ortalama %3’lük artış yaşanıyor.

Küresel gıda fiyatları geriliyor Türkiye’de Tırmanıyor

Gıda enflasyonu küresel piyasalarda yılın ilk dört ayında yüzde 4 gibi ciddi gerileme gösterirken, Türkiye ise aylık yüzde 3 artışla başı çekiyor. Zirai don da eklenince, Merkez Bankası yıl sonu gıda enflasyonu hedefini yüzde 26.5’e çıkarmak zorunda kaldı.

Türkiye’de gıda fiyatları tırmanırken, dünyada gerilemesini sürdürüyor. 2 yıldır hızla tırmanan gıda fiyatlarına bu yıl da zirai don eklenince, Merkez Bankası yıl sonu gıda enflasyon tahminini yüzde 24.5’tan yüzde 26.5’e yükseltti. Dünya Bankası gıda endeksi ise nisanda gerilemeye devam etti. 2026’da denge buluncaya kadar fiyatlarda gerilemenin sürmesi bekleniyor. Dünya Bankası’nın gıda emtia fiyat endeksi nisan ayında düşüşe geçti ve 2025’in ilk çeyreğindeki yüzde 2’lik düşüş derinleşti. Türkiye’de gıda enflasyonu aylık yüzde 3 artarken, yılın ilk dört ayında gıda fiyatları 2024’ün aynı dönemine kıyaslayüzde4düştü. Düşüşe, büyük ihracatçı ülkelerdeki iyileşen üretim beklentilerinin yönlendirdiği tahıl fiyatlarında yüzde 8’lik düşüş öncülük etti. Yağlar ve yemeklerin fiyatlarındaki düşüş ve diğer gıda kategorilerindeki yaklaşık yüzde 3’lük düşüş de genel düşüşe katkıda bulundu. Ticaret gerginliklerinin küresel talep üzerindeki etkisiyle ilgili devam eden endişeler fiyatlar üzerindeki aşağı yönlü baskıyı daha da artırarak soğuma eğilimini güçlendirdi.

Küresel tahıl arzının 2025- 26’da rekor seviyelere ulaşması bekleniyor. Küresel tahıl arzının 2025-26 sezonunda rekor seviye olan 3.6 milyar tona ulaşması bekleniyor. Bu, üst üste üçüncü büyüme yılı olacak; ancak önceki yirmi yılın ortalama yıllık büyümesinden daha yavaş bir hızda olacak. Buğday arzı uzun vadeli ortalama büyüme oranına geri dönerken, mısır arzı son gerilemelerden sonra toparlandı ancak tarihi eğiliminin altında kalmaya devam ediyor. Buna karşılık, pirinç ve soya fasulyesi arzının uzun vadeli büyüme ortalamaları civarında büyümesi ve geçen sezonun önemli ölçüde yükselen seviyelerinin üzerine çıkması öngörülüyor. Soya fasulyesi yağı, küresel yenilebilir yağ arzındaki büyümeyi yönlendiriyor. Küresel yemeklik yağ arzının 2025- 26 mahsul yılında yüzde 5 oranında artması bekleniyor. Bu, üst üste dördüncü genişleme yılım işaret ediyor ve uzun vadeli eğilimi geride bırakıyor. Bu büyüme büyük ölçüde soya fasulyesi üretimini artıran rekor seviyedeki soya fasulyesi üretimi tarafından yönlendiriliyor. Buna karşılık, ayçiçeği tohumu, kolza tohumu ve hindistancevizi yağı da dahil olmak üzere diğer önemli yağların birleşik arzı 2024-25’te düştü ve 202526’da tarihi ortalamadan daha az olsa da toparlanması bekleniyor. Sonuç olarak, alternatif yağ kaynaklarında yalnızca kısmi bir toparlanma ile pazarın soya fasulyesi yağına olan bağımlılığının 2026’ya kadar devam etmesi muhtemeldir.

Gıda emtia fiyatlarının 2025 yılında düşmesi ve 2026 yılında istikrara kavuşması bekleniyor. Dünya Bankası’nın gıda fiyat endeksinin 2025 yılında yüzde 7 düşmesi ve 2026 yılında biraz daha aşağı inmesi öngörülüyor. Tahıl fiyatları yüzde 11, diğer gıdalar yüzde 5 azalacak.

Küresel pirinç pazarı, Hindistan’daki ihracat kısıtlamaları ve rekor hasatlar nedeniyle önemli bir oynaklık yaşıyor ve bu durum fiyatları baskılıyor. USDA’ya göre Hindistan, 2024ıte 147 milyon tonluk pirinç üretim rekoru kırdı ve ihracatı 2021ıde 22 milyon tonluk önceki rekoru aşarak 24.5 milyon tona çıkabilir. Bu, özellikle Tayland ve Vietnamıda uzun taneli pirinç için dünya fi yatlarında yüzde 28’lik bir düşüşe ve ton başına 400 dolara yol açtı. Brezilya da dahil olmak üzere Mercosur ülkeleri de üretimi artırarak rekabeti artırıyor. FAO’ya göre, Uruguay pirincinin ihracat fiyatı Ekim 2024’ten bu yana ton başına 800 dolardan 582 dolara düştü. Chicago vadeli işlemlerde fi yatlar yılbaşından bu yana yüzde 6.27 azalarak 13.10 dolar/cwt düzeyine indi. Fiyatlar geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 28 aşağıda.