Her yıl 7 Nisan Dünya Sağlık Günü (DSG) olarak kutlanmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) 2015´deki DSG için ´gıda güvenilirliğini (food safety)´ tema olarak belirlemiş. Bu temanın yeryüzündeki tüm kişi ve kurumlan ilgilendirdiği açıktır.

Her yıl 7 Nisan Dünya Sağlık Günü (DSG) olarak kutlanmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) 2015’deki DSG için ‘gıda güvenilirliğini (food safety)’ tema olarak belirlemiş. Bu temanın yeryüzündeki tüm kişi ve kurumlan ilgilendirdiği açıktır.
Gıda güvenilirliği (güvenirlik de deniliyor) ile ‘gıda güvenliği (food security)’ kavranılan birbirine kanştmlmaktadır. Gıda güvenilirliği ya da başka bir deyişle güvenilir gıda, gıda güvenliği için bir ön gerekliliktir.
Güvenilir gıda, tüketicilerin gıda zehirlenmelerinden, gıda kaynaklı ani veya süreğen hastalıklardan korunmasına ilişkin bir kamu sağlığı politikası ve eylem alanıdır. Güvenilir olmayan gıda, birçok sağlık sorununa yol açabilmektedir. Örnekse, ishal, virüs kökenli hastalıklar, üreme ve gelişme soıunlan, kanserler vb.
Gıda güvenilirliği konusunda yeni(ce) tehdit unsurları var: gıda üretimi, dağıtımı ve tüketimi konusundaki değişiklikler, örneğin yoğun tip -entansiftanm, gıda ticaretinde küreselleşme, kitlesel yemek hizmetleri, sokakta satılan gıdalar vb.; çevre koşullanndaki değişiklikler; yeni gündemimize giren bakteriler ve toksinler; mikroplara karşı kullanılan ilaçlara direnç.
Tüm bunlar gıdalarla mikropların ve hastalıkların bulaşması (kontaminasyon) riskini arttırmakta, artan seyahat ve ticaretler de bu bulaşmanın yayılmasına yol açmaktadır. Bu bağlamda ülkelerin DSÖ ve Dünya Gıda ve Tanm Örgütü FAO’nun ortak komisyonu tarafından hazırlanmış gıda standartlannı içeren Gıda Kodeksi’ne uygun bir gıda yasal düzenleme dizgesine sahip olması önerilmektedir.
Bizim de bir Gıda Kodeksi’miz var. DSÖ’nün örütbağında güvenir olmayan gıdaların neden olduğu sonuçlara ait çok irkiltici bilgiler mevcut (bkz. WHO Fact Sheet).
Sadece birini alıntılayalım, gıda ve su kökenli ishal hastalıklan nedeniyle yılda çoğu çocuk 2 milyon kişi ölüyormuş. Bu sonuçlardan kaçınmak için hem bireysel hem de kurumsal düzeyde yapılacak çok şey var.
DSÖ, bu bağlamda beş kritik hususa dikkat çekiyor: gıdayı temiz tutmak; çiğ ve pişmiş gıdayı ayrı korumak; düzgünce pişirmek; doğru ısıda muhafaza etmek; güvenilir gıda ve su kullanmak, (bkz. DSÖ’nün örütbağındaki Five Keys to Safer Food Manual).

DSÖ’NÜN GÖR(E)MEDİĞİ
Gıda, kimya, biyoteknoloji ve sağlık tekelleri hem DSÖ’yü hem de geniş kitleleri ve kurumlan etkileri altına alabilmektedir. Bu bağlamda salt yukanda özetlediğimiz beş önlemle insanlık sağlıklı beslenemez. İşin ekonomi-politiğine girmek gerekir.
Size birkaç kaynak önereceğiz: ‘Dünyada Gıda Terörü’, İsmail Tokalak; Ekolojik Felaket ve Meta Olarak Gıda’, Der. Hakan Tanıttıran; ‘Yemezler’, Yavuz Dizdar, ‘GDO ve Yapay Tatlandırıcılar’, İstanbul Barosu Yayını; Ulusal Kanal’ın ‘Akıllı Beslenme’ izlencesinin DVD seti.

GIDA GÜVENİLİRLİĞİ BÜTÇE VE ENFLASYON
En düşük gelirli yüzde 20’lik hane halkının bütçelerinde gıda harcamaları düşüyorsa (2009’da yüzde 34 iken 2013’de yüzde 28), Mart 2015 itibariyle en yüksek enflasyon gıda ürünlerinde (yüzde 14) ise, yoksullar güvenilirliği düşük gıdaya yöneliyorlar desek yanlış olmaz herhalde! Bu arada fiziksel açlık olmayabileceği, işlevsel açlık ve beslenme dengesizliği olabileceği meselesini de anımsatalım.
Sonsöz olarak ölüm yıldönümü (8.4.1959) nedeniyle gazetemizin kumcusu Dr. Şefik Hüsnü Değmer’i de bir sözüyle analım. ‘Yoksulların sefaletinin, onları soyarak bir eli yağda bir eli balda ömür sürenlerin umurunda bile olmadığı henüz yeteri kadar anlaşılamadı’.
Not: Ayrıca Gıda Güvenliği Derneği için bkz. http://www.ggd.org.tr/