Fortune dergisinin dünyanın en büyük şirketleri sıralaması çizelgesine bakarak, dünya ekonomisinin seyrine ait çıkarsamalar yapabiliriz. 2014 yılı Fortune Küresel 500 Büyük Şirket (FKBBŞ) için altüst oluşların yaşandığı bir yıl olmuş.

Fortune dergisinin dünyanın en büyük şirketleri sıralaması çizelgesine bakarak, dünya ekonomisinin seyrine ait çıkarsamalar yapabiliriz. 2014 yılı Fortune Küresel 500 Büyük Şirket (FKBBŞ) için altüst oluşların yaşandığı bir yıl olmuş. FKBBŞ’nin toplam gelirleri yüzde 0.5 artarak 31.2 trilyon dolar olurken, toplam kârları yüzde 17 azalarak 1.7 trilyon dolar olmuş. Düşen ham petrol varil Ayarları (Temmuz 2008: 144 USD iken Mart 2015:48 dolar) petrol ve doğalgaz kesimini etkilemiş. Düşecek de! ABD petrol üretimi artıyor, İran petrolü devreye girecek, Suudiler fiyat rekabeti için üretimi artırıyorlar vb. Tutulu (ipotekli) satış devleri Fannie Mae ve Freddie şirketleri kârlarının 133 milyar dolardan 22 milyar dolara düşmesi de yaraya tuz biber ekmiş. FKBBŞ çizelgesine bu yıl 23 yeni şirket girmiş, ll’i Asya’dan!

Gelirlere göre birinci yine WAL-MART adlı perakende devi (ABD), gelirleri yüzde 2 düşmüş ve 485.6 milyar dolar olmuş. C. Fıshman’in Wal-Mart Etkisi kitabını okumanızı salık veriyoruz. Ardından gelenler şöyle: SINOPEC Group (Çin). China National Petroleum, Exxon Mobil (ABD). BP (İngiltere), State Grid (Çin), Volksvvagen (Almanya). Toyota Motor (Japonya), Glencore (İsviçre) geliyor ilk 10’da.

ABD’li şirketler toplam gelirlerin yüzde 27.8’ini almışken, BRIC şirketlerinin payı yüzde 23.8. Beri yandan Almanya (6.7), Fransa (6.5), İngiltere (5.4). Japonya (9.2). Şirket sayıları şöyle: ABD (128 şirket), Brezilya (2’si kamu payı ağırlıklı 7 şirket), Rusya (4 u kamu ağırlıklı 5 şirket), Hindistan (5’i kamu ağırlıklı 6 şirket), Çin (76’sı kamu ağırlıklı 97 şirket), BRIC (BrezilyaRusya-Hindistan-Çin) toplamı olarak 115 şirket.

Kâra göre sıralama farklı: 44,8 milyar dolar ile Industrial & Commercial Bank of China açık ara önde. sonra gelenler ise Apple (39.5 milyar dolar), China Construction Bank, Exxon Mobil, Agricultural Bank of China, Bank of China, VVells Fargo, Microsoft, Samsung Electronics, JP Morgan Chase. VValmart ise 14. sırada yer almış.

FKBBŞ’de 65 milyon kişi çalışıyor. İstihdama göre sıralamada ise ilk 10 şöyle: VValmart (genel ticaret. ABD). China National Petroleum (petrol rafinajı, Çin), Hon Hai Precision Industry (elektrik-elektronik, Taivvan), State Grid (hizmetler, Çin). China Post Group (posta hizmetleri, Çin), Sinopec Group (petrol rafinajı, Çin), Volksvvagen (motorlu araçlar, Almanya), US Postal Service (posta hizmetleri, ABD), Aviation Industry Corp. Of China (havacılık ve savunma, Çin). Compass Group (gıda hizmetleri, İngiltere). Yüksek teknolojiye dayalı yeni birikim modeli kesimleri istihdam yaratmada başansız! Robotlar sağolsun.

G20 ülkesi(!) Türkiye’den çizelgeye yalnızca KOÇ HOLDİNG 381 inci sıradan girebilmiş. Bir önceki döneme göre gelirleri yüzde 10’a yakın düşerek yaklaşık 31.4 milyar olmuş ve sırası da 341’incilikten 381e gerilemiş.

Sonuç

Emperyalist kapitalizmin eski sermaye birikim modeli (motoru) uzun süreli bir durgunluk sürecine girdi, çalışmıyor! Hisse senedi borsalan mı? Düştü ve kafatası çatladı! Yeni sermaye birikim modeli de bir türlü çalışamıyor, istihdam yaratamıyor. Eski birikim modelinin yarattığı iktisadî kriz, yarattığı toplumsal kriz (göçmenler sorunu vd.) ve ekolojik kriz (küresel ısınma vd.) ile birleşince bütünsel krizde olduğumuz ortaya çıkıyor. Peki seçenek ne gözüküyor FKBBŞ’de: Kamu ağırlıklı şirket yapısı! Dünya ekonomisinin jecekonomipolitik merkezi Asya’ya (BRIC) kayıyor. BRIC de dünya kapitalizminin virüslerinden etkileniyor ama, korunacaklardır. Fortune dergisinin yeni sayısının kapağı: Dünyayı değiştirin (51 örnek şirket)! O da başka yazıya.