28 Ocak 2020
ÇÖPE GİDEN 14.5 MİLYAR DOLARLIK GIDAYA FREN
Marketten ve mutfaktan çöpe giden gıdanın parasal değeri 14.5 milyar doları buluyor.
Yönetim Kurulu Başkanlığını Ali Kopuz’un yürüttüğü İstanbul Ticaret Borsası (İTB), geçen yıl nisan ayında yönetim kurulu üyelerinden oluşan bir çalışma grubu kurdu:
– Gıda İsrafı Komisyonu.
10 bine yakın üyesinin tamamı gıda sektöründe faaliyet gösteren İTB’nin kurduğu Komisyon, 6-7 aylık çalışmanın ardından projesini ortaya koydu:
– Gıda İsrafı Projesi.
Tanıtımında ve eyleme geçilmesine dönük adımlarda İstanbul Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Hakkı İsmet Aral’ın etkin rol aldığı projede öncelikle şu saptama yapıldı:
– 2018 yılında ülkemizde toplanan atık miktarı 33 milyon ton oldu. Atıkların 14.5 milyon tonunun gıda olduğu biliniyor. Marketten ve mutfaktan çöpe giden gıdanın parasal değeri 14.5 milyar doları buluyor.
Çalışmalar sırasında gıda kayıp ve israflarının yaşandığı 5 aşama saptandı:
* Gıda Kayıpları: Tarlada, taşımada (lojistik) ve gıda sanayinin üretimi sırasında yaşanıyor.
* Gıda İsrafı: Marketlerde, evlerde (restoran ve oteller dahil) yaşanıyor.
Komisyon, bu saptamanın ardından İTB yönetimine kararını sundu:
– Öncelikle gıda israfını frenlemeye dönük çalışmalara odaklanacağız.
Komisyon, mevzuatla ilgili ilk olarak “Sıfır Atık Yönetmeliği”nin taslak metnine görüş hazırladı. Hazırlanan görüşlerin etkisi 12 Temmuz 2019’da yürürlüğe giren yönetmelikte görüldü:
– Hazırladığımız ana başlıklar, orijinal cümlelerimizle yönetmeliğe girdi.
Komisyonun çalışmaları çerçevesinde Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin gıda israfını önleme adımları incelendi:
• AB ülkelerinde 33 bin dolayında “gıda bankacılığı” faaliyeti gösteren vakıf ve kurum var. Bu vakıflar, marketlerde tarihi geçmek üzere olan gıdaların toplanıp yoksullara ulaştırılmasını sağlıyor.
Fransa örneği dikkatlerini çekti:
– Fransa’da marketlerin tarihi geçmiş gıda ürünlerini üreten veya dağıtımını yapan şirketlere iade etmesi yasak. Tarihi geçmesine kısa süre kala “gıda bankacılığı” yapan vakıflara, kurumlara teslim ediliyor.
İngiltere ve İtalya’da da bu yönde uygulamalar olduğu anlaşıldı:
– İngiltere’de marketlerin gıda ürünü iadesi konusunda kota uygulanıyor. İtalya’da da bazı bölgelerde marketlere “gıda ürünü iadesi” izni verilmiyor.
Komisyon, Avrupa ülkelerindeki örneklerin incelenmesinin ardından iddialı bir hedef koydu:
– Mevzuatı hazırlayalım. Bürokrasiye “Bunu çıkarın” diyelim.
Hakkı İsmet Aral, bize Komisyon’un çalışmalarını anlatırken şu noktanın altını çizdi:
– Aslında belediyelerin çöpleri ayrıştırılmış şekilde toplamasını öngören kanun 2015’te çıktı. Yani, çöpü ayrıştırılmamış şekilde toplamak, şu anda kanuna aykırı davranışa giriyor.
Bu noktada Avrupa’dan örnek verdi:
– Avrupa’dan çöplerde geri dönüşüm oranı yüzde 70’leri aşıyor. Ülkemizde bu oran yüzde 20’lerde kalıyor.
Ardından ekledi:
– “Gıda israfı”nı azaltmak için ilk adımlarımızdan biri belediyeleri göreve çağırmak olacak.
Sonra da kısa vadeli hedeflerini paylaştı:
– 2-3 milyar dolarlık gıdayı çöpe gitmekten kurtarmak, bu konuda başarının ilk ayağı olacak.
14.5 milyar dolarlık gıda ürününü marketten ve mutfaktan çöpe göndermek Türkiye’ye yakışıyor mu?
Dünyada gıda kayıp ve israfı 1.2 trilyon dolar
İstanbul Ticaret Borsası (İTB) Başkan Yardımcısı Hakkı İsmet Aral, Birleşmiş Milletler (BM) Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) verilerine dikkat çekti:
– Dünya genelinde tarımsal kayıplar dahil, çöpe giden ve israf olan gıda miktarı yıllık 1.6 milyar tonu buluyor. Bunun parasal değeri 1.2 trilyon dolara ulaşıyor.
Gıda kayıp ve israfının önlenmesinin yaratacağı olumlu etkiye işaret etti:
– Dünya genelinde ortaya çıkan gıda kayıp ve israfının 4’te biri önlenebilse, açlık çeken 830 milyon insanın beslenmesine yeter.
Gıda bankası kolay kurulsun, iadeler için adres olsun
İTB Başkan Yardımcısı Hakkı İsmet Aral, hazırlanan rapordan gıda israfının önlenmesine dönük bazı adımları sıraladı:
• Mahalli idarelerin, vakıfların gıda bankası-aş evi kurmasını, bağış toplamasını kolaylaştırıcı mevzuat değişikliği yapılsın.
• Perakende sektörünün tarihi geçmek üzere olan ürünleri gıda bankalarına yönlendirirken karşısına çıkan KDV sorunu çözülsün.
• Restoranlar tabakta kalan yemeği, paketleyip sahibine vermeye alışsın.
Açık büfeden vazgeçilsin diye emsal karar çıkacak
İstanbul Ticaret Borsası (İTB) “Gıda İsrafı Komisyonu”, turistik tesislerdeki açık büfe uygulamasından vazgeçilmesi için pilot bölge olarak Kaş’ı seçti.
Kaş Belediyesi’ne şu öneri götürüldü:
– Belediye meclisiniz turistik tesislerde öğlen ve akşam yemeklerinde açık büfe uygulamasından vazgeçilmesi yönünde karar alsa “emsal” olur.
Gıda İsrafı müfredata girer mi?
İTB “Gıda İsrafı Komisyonu”, Milli EĞİTİM Bakanlığı’na bir teklif planladı:
– İlk öğrenim olan 4 yıllık eğitime “Gıda İsrafı” mecburi ders olarak müfredata alınamaz mı?
Komisyon, bu konuda şu kararı aldı:
– AB standartlarını baz alarak yönetmelik hazırlayıp, Milli EĞİTİM Bakanlığına sunalım.
