Ankara Tabip Odası İşçi Sağlığı ve İş Yeri Hekimliği Komisyonu sömürü odaklı büyüme stratejilerinin ölüm getirdiğine vurgu yapan bir açıklama yaptı. Açıklamada stajyer olarak çalıştığı gemide iş cinayetinde hayatını kaybeden 19 yaşındaki Mustafa Koç’un iş cinayetinde yaşamını yitiren on binlerce işçiden bir tanesi olduğu hatırlatıldı. ‘Tüm çalışanlar için can güvenliği istiyoruz’ denilen açıklamada çocuk işçiliğin verilerde gizlendiği alanlardan birisinin de stajyerlik olduğuna değinildi. Stajyerliğin, mesleki eğitim teriminin arkasında çocuk emeğini sömüren yaygın çalıştırma biçimi olarak tanımladığı açıklamada şu ifadeler yer aldı: “Stajyerlik yapan çocuk işçilerin pek çoğu işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemlerinin alınmadığı işyerlerinde ve sosyal güvenlik mekanizmalarının koruması olmadan çalışmaya mecbur bırakılmaktadır.
ÇOCUKLAR BECERİ EĞİTİMİ ADI ALTINDA SÖMÜRÜLÜYOR
Stajyer işçilerin kullanılmasını yaygınlaştıran en önemli faktör, “beceri eğitimi” adıyla sömürülen çocuk işçilerin, stajyerlik sigortaları ile asgari ücretin üçte biri olan maaşlarının büyük bir bölümü devlet bütçesinden karşılanmasıdır. Ne var ki, meslek ve teknik liselerden fabrikalara staj için gelen öğrencilere mevzuatta belirtildiği üzere “beceri kazandıracak eğitim” verilmediği gibi, yetişkin işçilerin yaptığı işlere yapmaya zorlanmakta, çoğu zaman angaryaya maruz bırakılmaktadır.”
Açıklamada işverenlere, çırak ve stajyer çalıştırmaya dönük teşviklerin çocuk işgücünü, iş kazalarının ve iş cinayetlerinin en fazla yaşandığı küçük işletmelere ittiği vurgulanırken orta ve küçük işletmelerin genel denetimler ve iş sağlığı ve iş güvenliği denetimlerinde en az denetlenen yerler olması da çocuk işçilere yönelik sömürüyü yoğunlaştırdığı ve kuralsız ve esnek çalışmayı artırdığı ifadeleri yer aldı.
UCUZ EMEK DEPOSU: ÇIRAKLIK VE STAJYERLİK
Açıklamada Ankara İSİG Meclisi’nin Türkiye’de Çocuk İşçiliği ve Çocuk İş Cinayetleri Raporu’na da değinilerek şu bilgilere yer verildi: “2017 yılında dönemin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Mehmet Müezzinoğlu, “istihdam seferberliği” kapsamında 1 milyonun üzerinde yeni istihdam yaratıldığını açıklamasına karşılık SGK verileri incelendiğinde yaratılan yeni istihdamın kalıcı ve güvenceli istihdam olmadığını, işverenler tarafından ucuz emek deposu olarak görülen ve çocuk işçiliğinin bir başka boyutu olan çırak, stajyer ve kursiyerler olduğunu ortaya çıkmaktadır. SGK verilerine göre Mart 2016’da 393 bin olan çırak, stajyer ve kursiyer sayısı, Mart 2018’de 1 milyon 538 bine yükselmiştir.”
CEZASIZLIK CİNAYETLERİN SÜRMESİNE YOL AÇIYOR
Çocukların çalıştırılması ve özellikle yaşanan iş cinayetlerinde de cezasızlığın oldukça yaygın görüldüğü hatırlatılan açıklamada bu durumun hem çocuk işçiliğinin hem de çocuk iş cinayetlerinin ortadan kalkmasının önünde engel oluşturduğu söylendi. Çocuk işçiliğinde ve çocuk iş cinayetlerinde görülen cezasızlığın nedenleri ise şöyle sıralandı: “Yapılan soruşturmaların eksik ve özensiz olması, yargılama sırasında yapılan eksiklikler, yargı organlarının suçun vasfına ve ceza tayinine ilişkin yanlış değerlendirmeleri, yaşamını yitiren, zarar gören çocukların ailelerinin işveren ile anlaşma yoluna giderek şikayetlerinden vazgeçmeleri, yanlış değerlendirmelerle karar veren yerel mahkeme kararlarının ilgili savcılıklarca veya ailelerce temyiz edilerek üst mahkemeye taşınmaması şeklinde gözlenmektedir.”
