Son dönemde; hangi işçiyle konuşsanız canı yana yana, öfkeli ifadelerle insanca çalışma koşulları istediğine şahit oluyorsunuz.

       Son dönemde; hangi işçiyle konuşsanız canı yana yana, öfkeli ifadelerle "insanca çalışma koşulları" istediğine şahit oluyorsunuz. İşyerlerinin önünde çadır kuran, sokaklarda yürüyen, eyleme, direnişe geçen, basın açıklaması yapan işçilerin de talebi aynı. İnsanca çalışma onların talepler manzumesinde ilk sırada yer alıyor. İşçilere dayatılan yoğun ve kötü koşullar altındaki çalışmaya karşı adeta çığlığa dönüşen bu talep, boşlukta yankılanıp duruyor. Karşılığının bulunduğu yerlerde ise "işyeri denetimlerinin arttırılması" gibi konuyu bütünsel bir yaklaşımla ele almayan çözüm önerileri karşımıza çıkıyor. Bu durum biraz, insanca çalışma talebinin sosyal ve siyasal alanda sahipsiz olmasından, büyük ölçüde de bu talep etrafında şekillenen eylemlerin çapının küçüklüğünden kaynaklanmakta. Oysa bu talebin sosyal ve siyasal mücadelenin esas konularından birisi haline gelmesi, dün olduğu gibi bugün de stratejik öneme sahip.

       Vahşi kapitalizm diye adlandırılan kapitalizmin ilk döneminde, insanlık dışı çalışma ve yaşama koşullan karşısında çalışmanın; dolayısıyla yaşamın insanileştirilmesi emek hareketinin gündeminde önemli bir yer tutmaktaydı. Sendikaların ve emekten yana siyasal partilerin kuvvetlenmesi sonucunda bu talep büyük ölçüde karşılandı. Verilen mücadelelerle insani çalışma koşularına sahip olma, yoksulluğa karşı korunma bir hak niteliği kazandı. Güçlüler karşısında ekonomik olarak zayıf olanın, sahip olduğu hak ve özgürlükler yoluyla kendini koruması genel kural olarak kabul edildi. Bu kabul, uluslararası sözleşmelerle, yasalarla hukuki bir kimlik kazandı. Hukuki kimlik kazanan hak ve özgürlükler, sendika kurma, toplu pazarlık ve grev hakkından başlayarak, iş ve gelir güvencesine kadar bir dizi düzenlemeleri içeriyor. Bu hakların kullanımı yoluyla işçiler, insanca çalışma ve yaşama koşullarında önemli iyileştirmeler elde ettiler.

       Ancak köprünün altından çok sular aktı! Paranın ve devletin gücünü arkasına alanlar, daha çok kâr hedefiyle çalışanların temel haklarını ortadan kaldırıyorlar. İşyerleri çalışma kampına dönüşüyor, işçilere uzun çalışma süreleri ve ağır çalışma koşullan dayatılıyor. Bu noktada kayıt dışı çalışma, taşeron ve esneklik uygulamalan vahşi kapitalizm koşullannın kolayca sürdürülmesinin zeminim oluşturuyor. Aşın çalışma karşısında çalışanların şikâyetleri yükseldikçe ekranda boy gösteren kamu idarecileri, "denetimlerin yetersizliği nedeniyle bu şikâyetlerin ortaya çıktığını" ileri sürerek, "iş denetçilerinin sayısını arttırarak çalışma rejiminin insani normlara oturtacaklarını" dile getiriyorlar. Denetim, elbette önemli ve gerekli. Ancak, kayıt dışı çalışmanın, taşeronun, esneklik uygulamalannın ekonominin gereği olarak görüldüğü, sendikanın rekabeti etkileyen negatif faktör olarak kabul edildiği bir düzlemde iş denetçilerinin yapabileceği çok fazla şey yok.

       Sigortasız, güvencesiz, insan sağlığına aykın çalışmanın giderilmesi, çalışmaya yeniden insani bir çehre kazandınlması için sendikalaşma hakkının engelsiz ve yaygın kullanılabilmesi ilk şart olmalı. Sendikalaşma, grev ve toplu sözleşme hakkının engellendiği bir ortamda sadece "işyerlerini denetleyerek çalışmaya insani bir norm kazandıracaklarını" ileri sürenler kendilerini kandırmıyorlarsa, toplumu kandırmaya çalışıyorlar demektir.