Önceki krizlere göre sebepleri derin, süresi uzun, etkisi kapsamlı olan kriz…

 

Kötüleşen piyasa koşullarının baskısı… Ücret artışlarının kısa zamanda eridiği zamanlar…

 

Yükselen enflasyon, alımgücünün düşmesi, mutlak yoksullaşma…

 

Krizin fabrikaları, işletmeleri zorlayan etkisi… Kredi borçları, konkordatolar, iflasın eşiğinde olmak…

 

Hemen her yerde işçi azaltmaya gidilmesi, hemen her yerde zorlaşan çalışma koşulları…

 

Bugüne kadar işini kaybedenin, bir süre sonra da olsa, aynı işkolunda, aynı meslek dalında, aynı haklarla olmasa da, bir iş bulabiliyorken, artık işini kaybedenin başka yerde iş bulamayacağı yeni durum…

 

Bazen ücret alacaklarını bile kurtaramadan sokağa atılmak… Yeni bir iş bulabilme olanağının da tükenmesiyle, karşı karşıya gelinen açlık tehlikesi…

 

 

İşçinin işgücünü etkileyen çok sayıda unsur sayılabilir:

 

EĞİTİM düzeyi, meslekte yeterlilik, bilinç, sendikalı olup olmamak, sendika eğitiminin yeterliliği, sendikanın örgütlülük seviyesi, işyerinin ekonomik durumu, işverenin işçi haklarına yaklaşımı, ülkenin ekonomik durumu, hükümetin gücü ve işçi haklarına yaklaşımı, basının tutumu, toplumun işçinin talebine yaklaşımı, diğer sendikaların desteği, yeni bir iş bulabilme olasılığı, işsizlik oranı vs…

 

Bu etmenlerin büyük kısmı, kısa sürelerde bile değişebilenlerdir. Ancak işgücünü tehdit eden birkaç şey vardır ki, karşı etkisi büyüktür, çözümü zamana ve büyük kararlara bağlıdır.

 

Başta geleni, krizle sorunları ve sayıları daha da artan işsizlerdir.

 

Her koşuldaki her işe razı olanlar giderek artıyor, daha da artacak. Yan geliri olanların sayısı hızla azalıyor. Süregelen işsizliğe eklenen bu yeni durum, çalışanlar üzerindeki baskıyı daha da artırıyor. Ucuz işçiliğe eğilimli işverenin iştahını kabartan durum.

 

Ucuz işçi eğilimindeki işverenin iştahını artıran ikinci kitle, kaçak göçmen işsizlerdir. Suriyeli, Kırgız, Afgan vs… Sendika ve sigorta istemeyen, asgari ücretin de altında çalışmaya hazır milyonlar… İş talebi olanların sayısı iki milyonun üzerindedir.

 

Üçüncü unsur, maaşı yetmediği için yeniden çalışmak isteyen emekliler. 12.5 milyon emeklinin yaklaşık üç milyonu yeniden çalışanlardır. Yeniden çalışmak isteyen emekli sayısı artacaktır.

 

Bu üç kesimi, işsizleri, göçmen kaçak işsizleri ve çalışmak zorunda olan emeklileri ve sorunlarını başka bir yazıda ele alacağız.

 

 

40 yıl boyunca, “Devlet ekonomiden çekilsin, varlıklarını satsın, yabancı sermayeye kapıları açsın” diyen işverenler, şimdilerde feryat ediyor. “İthalat kısıtlansın, yerli malına destek olalım, devlet yatırım yapsın, üretimi, yatırımı desteklesin” diyenler çoğalıyor. Hatta “özelleştirme hataydı, stratejik işletmeler devlette olmalı, asgari ücretli bu koşullarda onurlu bir yaşam süremez” diyenler bile çıkıyor. Geçmişten ders alıyor, özeleştiri yapıyorlar. İşverenlerde bugüne kadar görülmeyen bu vicdan sesini, daha çok duyacağımız anlaşılıyor. Bunu görmek, önemsemek lazımdır. Önemsiyoruz.

 

Ancak bütün işverenlerin gerçeği gördüğü söylenemez. Örneğin en büyük işveren konfederasyonu olan TİSK, hâlâ piyasa ekonomisini savunmakla kalmıyor, krizin yükünün işçiye yıkılması için, hükümetten sürekli isteklerde bulunuyor. “Daha da, daha da” diyor. Asgari ücreti fazla buluyor, bölgesel asgari ücret istiyor, esnek çalışmanın daha da çeşitlenmesini, yayılmasını istiyor, “Çalışma hayatında katılıkları giderin” diyor. Krizin sorumlusu olan politikaları bugüne kadar öneren, destekleyen TİSK gibi işveren örgütleri, sorunları daha da ağırlaşan işçi sınıfına sorun olacak gibiler.

 

 

Hükümet, hâlâ krizi kabul etmiş değil. “Hata yaptık” demiyor. Yatırım üretim gibi sözlere rağmen, köklü bir değişiklik görünmüyor. Onlar da krizi işçiye yıkma eğilimindeler. Yaptıkları ve planladıkları bunu gösteriyor.

 

Beş ayrı sorun, beş koldan saldırı… Böylesi görülmemişti. Gelecek hayrola.