04 Kasım 2020
AYLIK ENFLASYON COŞTU
TÜİK ekim ayı enflasyon (TÜFE) verileri, ekonomideki sorunların, Türk Lirası’ndaki büyük erimenin fiyatlara daha çok yansıdığını, özellikle emekçilerin alım gücünün daha da düşeceğini ortaya koyuyor.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) ekim ayı enflasyon (TÜFE) verileri, ekonomideki sorunların, Türk Lirası’ndaki büyük erimenin fiyatlara daha çok yansıdığını, özellikle emekçilerin alım gücünün daha da düşeceğini ortaya koyuyor.
TÜİK’in “Tüketici Fiyat Endeksi, Ekim 2020” raporuna göre TÜFE’de ekimde önceki aya göre yüzde 2.13, geçen aralık ayına göre yüzde 10.64, Ekim 2019’a (yıllık) göre yüzde 11.89 artış oldu.
12 aylık ortalama artış ise yüzde 11.74. Yıllık oran eylülde yüzde 11.75’ti. Ekim ayı yıllık enflasyon oranıyla Merkez Bankası’nın yılsonu için geçen hafta açıkladığı yüzde 12.1 ’lik yeni tahminine de çok yaklaşıldı. Kalan iki ayda bu oranın aşılması kaçınılmaz görünüyor.
324 madde zamlı
Ekim 2020’de, TÜFE endeksinde kapsanan 418 maddeden 52’sinin ortalama fiyatında düşüş, 324 maddede de artış oldu. 42 maddenin fiyatı ise değişmedi.
TÜFE’ye ana harcama grupları açısından bakınca en dikkat çekici aylık artışın yüzde 3.03 ile gıdada olduğu görülüyor. Bu durum, asgari ücretle geçinen milyonlarca kişinin enflasyondan daha fazla etkilendiğinin bir göstergesi. Aylık fiyatlar giyimde yüzde 6.81, konutta yüzde 2.01, ulaştırmada ise yüzde 2.04 arttı.
Ayrıca detaylı bölgesel sınıflamaya bakıldığında en yüksek yıllık artış yüzde 13.38 ile “Şanlıurfa ve Diyarbakır’da görüldü. Yıllık artış İstanbul’da yüzde 11.73, İzmir’de yüzde 12.27 ve Ankara’da yüzde 11.38 olarak hesaplandı.
Üretici korkutuyor
Yine dün açıklanan TÜİK’in “Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi, Ekim 2020” raporu ise üretici enflasyonundaki (Y-ÜFE) hızlanmanın arttığını gösterdi. Buna göre Y-ÜFE aylık yüzde 3.55, yıllık yüzde 18.20 arttı. Yıllık oran eylülde yüzde 14.33’tü. Y-ÜFE ayrıca ilk 10 ayda yüzde 17.48 ve 12 aylık ortalamada yüzde 9.11 yükseldi. Üretici enflasyonundaki bu hızlı artışın önümüzdeki aylarda tüketici enflasyonuna da yansıması bekleniyor.
TÜİK’in ekim ayı enflasyon verileriyle birlikte devletin yurttaştan topladığı vergi, harç ve para cezalarının yeni yılda ne kadar artırılacağı da netleşti. Buna esas teşkil eden ve ekim ayı Y-ÜFE’sinin 12 aylık ortalamasına göre belirlenen yeniden değerleme oranı yüzde 9.11 oldu. Ancak Cumhurbaşkanının bu oranı indirme ya da artırma yetkisi de bulunuyor.
Yine de yüzde 9.11 dikkate alındığında gelecek yıl örneğin yurtdışından getirilen cep telefonu için ödenen harç 1839 liradan 2 bin 6 liraya, B sınıf ehliyet harcı 752 liradan 820 liraya, 3 yıldan fazla süreli pasaport için ödenen harç 995 liradan 1085 liraya çıkacak. Kırmızı ışıkta geçmenin cezası 288 liradan 314 liraya, emniyet kemeri kullanmamanın cezası 132 liradan 144 liraya çıkacak. Yine 1-3 yaş 1600 cc araçlardan vergisiz fiyatı 51 bin 800 lirayı aşanlar için bu yıl ödenen 1678 liralık MTV, yeni yılda 56 bin 519 lirayı aşan araçlar için 1831 liraya çıkacak.
