25 Aralık 2019
AYAKKABI İMALATINDA GÖÇMEN ÇOCUK GERÇEĞİ
Türkiye’de çocuk işçi sayısı 2 milyona dayanmış durumda.
Türkiye’de çocuk işçi sayısı 2 milyona dayanmış durumda. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) en son 7 yıl önce yayımladığı çocuk işgücü araştırmasına göre, küçük yaşta çalışmak zorunda bırakılan çocukların yüzde 44,7’si tarım, yüzde 31’i hizmet, yüzde 24,3’ü ise endüstri alanında istihdam ediliyor. Çalıştırılan çocukların yarısına yakını, çalışma sebebini ‘aile bütçesine katkıda bulunmak’ olarak açıklarken çok sayıda çocuk da ‘mesleki beceri kazanmak’ gerekçesiyle çalışma yaşamına "atılıyor."
Kalkınma Atölyesi’nin aralarında İstanbul, İzmir ve Adana kentlerinin de yer aldığı altı kentte yaptığı çalışmada, ayakkabı imalat sektöründe çalıştırılan çocukların yaşadığı sorunlar araştırıldı. Raporda, ayakkabı imalat sektöründe çalıştırılan çocukların tamamına yakınının, Suriye’de 2011 yılında başlayan iç savaş nedeniyle ülkesini terk etmek zorunda kalarak Türkiye’ye sığman çocuklardan oluştuğu belirtildi.
GÖÇMEN ÇOCUKLAR UCUZ İŞGÜCÜ
Rapora göre, ayakkabı imalat atölyelerinin yoğun olduğu İstanbul’da, Suriyeli çocukların yanı sıra Türkiye’de kayıt dışı yaşayan başka ülkelerden göçmen çocuklar da çalıştırılıyor. Senegal, Cezayir, Fildişi Sahili gibi Afrika ülkelerinden, Afganistan, Pakistan gibi Asya ülkelerinden gelen çocuklar ayakkabı imalatındaki "ucuz işgücü rolünün" merkezinde bulunuyor. Ayakkabı imalat sektöründe çalıştırılan çocuklar daha çok ayakkabı üretiminin "sayacılık" aşamasında görev alıyor. Bu çocukların yüzde 90’ı göçmen.
KAYIT DIŞILIK VE İŞ CİNAYETİ TEHLİKESİ
Ayakkabı imalatında çalışan çocukların tamamına yakını kayıt dışı çalıştırılıyor. Rapora göre ‘parça başı ücretlerin düşük olması’, ‘atölyelerin vergi ve işletme kayıt maliyetlerini İS Evrensel karşılayacak gelir elde edememeleri’ ve ‘saya üretiminin sürekliliğinin olmaması’, sektördeki kayıt dışı istihdamın önünü açıyor. Raporda, kötü çalışma koşulları ile işçi sağlığı ve iş güvenliğini yok sayan uygulamaların çocuklar için büyük tehlikelere yol açtığı vurgulanıyor. Bu tehlikeler "kimyasal, fiziksel, mekanik, ergonomik, yangın ve patlama, işyerinin mekânsal konumundan ve elektrikten kaynaklanabilecek tehlikeler" olarak sıralanıyor.
10 YAŞINDA ÇOCUKLAR OKULDA DEĞİL, ATÖLYEDE
Çalışmada, tamamına yakını göçmenlerden oluşan 65 çalışanlı bir işletmede konuşulan çocuk işçilerin öykülerine de yer verilmiş. Bu öyküler özetle şöyle:
* Suriyeli Yasin (14), işletmede makineci olarak çalışıyor. Ailesi ile birlikte Suriye’den Türkiye’ye göçen 16 yaşındaki Nasır ise ayakkabı sayalarının ütüsünü yapıyor.
* Hiç okula gitmediğini söyleyen 10 yaşındaki kız çocuğu Sofi, Halep’ten Türkiye’ye geldiğini anlatıyor.
* Spor ayakkabı üretiminde ve sayacılıkta yapıştırma işlerinde çalışan 14 yaşındaki Muhammet de hiç okula gitmediğini ifade ediyor. Bir yıl önce Cezayir’den Türkiye’ye gelen 14 yaşındaki Nadir, annesi ile birlikte bu işletmede çalışıyor.
