Yeni yılla birlikte asgari ücrete yüzde 50 zam yapıldı ancak yeni düzenlemede asgari geçim indirimi ödemesi tüm çalışanlar için kaldırıldı.

Böylece 14 yıllık uygulama sona ermiş oldu.

İktidar tarafından, 2022 yılı asgari ücret rakamı 4.253,40 TL olarak açıklandı. Asgari ücretin açıklanması ile beraber Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, “Asgari Ücrette Tarihi Üçlü Mutabakat” başlıklı basın duyurusu yayımlandı. Bu üçlü mutabakat metninde “Tüm işçilerin ücret gelirlerinin, asgari ücrete kadar olan kısmından gelir ve damga vergileri kaldırıldı” açıklaması yer almıştı. Bu açıklamaya rağmen; yasal düzenlemeyi içeren yasa teklifinde, sadece asgari ücret alanlara yönelik bir istisna içeren düzenleme Meclis’e sunulmuştu. Yasa teklifinin yanlışlarını ortaya koyduğum “Çalışma barışını yok eden asgari ücret düzenlemesi” başlıklı yazımı 19 Aralık 2021’de köşemde okumuştunuz. Gelen tepkiler üzerine, yasa teklifinde geri adım atıldı. Yasa teklifinde yapılan değişikliklerin ardından, ücretlerin asgari ücret tutarına kadar olan bölümünden Gelir ve Damga Vergisi alınmamasını düzenleyen 7349 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 25 Aralık 2021 Tarih ve 31700 Sayılı Resmî Gazete ’de yayımlandı. Asgari ücretten vergi alınmayacağı için, asgari ücret elde edenlerin “asgari geçim indirimi” alamayacağı ama asgari ücretin üzerinde ücret geliri elde edenler için “asgari geçim indirimi” uygulamasının devam edeceği açıklanmıştı. Yapılan düzenleme ile bütün ücretlerden asgari geçim indirimi uygulaması 14 yıl sonra kaldırılmış oldu.

EŞİ ÇALIŞMAYAN ÜÇ ÇOCUKLU ÇALIŞANA AYLIK 38 TL KATKI!

Çoğumuzun hatırlayacağı üzere 01.01.2008 tarihine kadar ücretliler fiş, fatura topluyor ve bir beyanname ile bunu çalıştığı kuruma ulaştırıyor, vergi iadesi alıyordu. Ücretlilere vergi iadesi siste-minin kaldırılması nedeniyle ortaya çıkan gelir kaybım telafi etmek için 1 Ocak 2008 tarihinden itibaren uygulanan asgari geçim indirimi müessesesi artık tarih oldu. Asgari geçim indirimi, çalışanın bakmakla yükümlü olduğu kişilerin bakımı için aldığı maddi destekti. Çalışanın evli ya da bekar olması, eşinin çalışmaması ya da çalışması ve çocuk sayısına göre asgari ücretin brüt tutarına göre ödenen bir ödenek idi. İktidar, asgari ücrete %50 zam yapıldığı, asgari ücrete isabet eden gelir ve damga vergisinin bütün ücretler için istisna edildiği gerekçesiyle; bütün çalışanlar için asgari geçim indirimi uygulamasını kaldırdı. Aşağıdaki tablodan da açıkça görüleceği üzere; asgari ücrete isabet eden tutarın gelir vergisinden istisna edilmesi, fakat asgari geçim indiriminin kaldırılmasından en az fayda elde edenler (sadece 38 TL Damga Vergisi istisnası), eşi çalışmayan ve üç çocuğu olan çalışanlar olmuştur.

Net ücretten brüt ücrete dönmek çözüm olur mu?

Çalışanların ücretlerinin, asgari ücrete isabet eden tutarının Gelir Vergisi ve Damga Vergisi’nden istisna edilmesi düzenlemesi, davul zurna ile kutlandı, ama kanunun Resmî Gazete ‘de yayımlanmış hali, “dağ fare doğurdu” diyor.

Asgari geçim indiriminin kaldırılması ile birlikte; çalışma yaşamımızda ücretlerin artık net yerine brüt ücret üzerinden ödenmesi ve ücretlilerin (özel, kamu dahil) yıllık gelir vergisi beyannamesi vermesi, çalışanlar için daha adil sonuçlar doğuracaktır. Böylece çalışanlar özel sigorta prim giderlerini, eğitim ve sağlık harcamalarını beyan edilen gelirin %10’unu aşmamak şartıyla yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlerinden indirebileceklerdir. (Daha kapsamlı bilgi için köşemde 8 Mart 2021 tarihinde yayımlanan “Beyannameye dahil gelirlerden yapılacak indirimler” başlıklı yazımı tekrar okumanızı öneririm.)

Artan oranlılığın etkisi de engellendi!

Bütün ücretlilerin elde ettikleri ücret gelirlerinden, asgari ücretin brüt tutarı kadar olan kısmın vergiden istisna edilmesine ilişkin düzenlemenin, bütçeye yıllık 60 milyar TL’lik bir vergi azalması şeklinde yansıyacağı tahminlerinde bulunuyorduk. Böyle tahmin yapmamızın nedeni; ücretlilere ilişkin vergi tarifesinde, diğer ülkelerde olduğu gibi asgari ücretin brüt tutarı kadar olan kısmın tarifenin ilk diliminde %0 olarak belirleneceği, diğer dilimlerin matraha göre %15, %20, %27, %35 ve %40 şeklinde olması gerektiğini düşünmemizdi. Düzenlemenin, bütçede fazla vergi kaybına neden olmaması ve çalışanların biran önce tarifede üst gelir dilimine girmesi için; asgari ücretin üzerindeki ücretlerin vergilendirilmesinde, önce ödenecek Gelir Vergisi ve Damga Vergisi hesaplanıp, daha sonra asgari ücrete denk gelen 638 TL Gelir Vergisi ve 38 TL Damga Vergisi düşülüp, kalan verginin ödenmesi uygulamasına ilişkin düzenleme yapılmıştır. Böylece, asgari ücrete isabet eden ücret gelirlerinin Gelir Vergisi ve Damga Vergisi’nden istisna edilmesinin bütçede neden olacağı gelir azalması 60 milyar TL’den 36 milyar 700 milyon TL’ye indirilmiş oldu. Asgari ücrete zam yapıldı ama bu zammın asgari ücretin üzerinde ücret alanlara yansıması hangi oranda olacak? İşten çıkarmalar artacak mı? Kayıt dışı istihdam oranı yükselecek mi? Bu soruların yanıtını 01.01.2022 tarihinden itibaren ücretlilere ödenecek ücretlerin işverene maliyeti tablosundan kolayca bulabiliriz.