Yeni asgari ücretin bugün açıklanması bekleniyor. Türk-İş’in 9 bin lira olarak açıkladığı talebe karşın işveren kesimi desteklerin artırılmasını istiyor.

Prof. Dr. Çelik, işsizlik sigortası ve İŞKUR kaynaklarının işveren desteği olarak sunulabileceğini öngördü. Türk-İş, temmuza göre yüzde 63,6, ocak ayına göre ise yüzde 112’lik bir zam talep ediyor. Ancak bu zam oranı dahi kayıpların telafi edilmesinden uzakta. Sadece beyaz peynire bir yılda gelen zam yüzde 163,9, yoğurda ise yüzde 174 oranında oldu.

Toplumun tüm kesimlerinin merakla beklediği yeni asgari ücretin bugün açıklanması bekleniyor. AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, dün Grup Toplantısı’nda yaptığı konuşmada Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin ile görüşüp, asgari ücreti ‘yoluna koyacaklarını’ açıkladı.

Erdoğan, TBMM kulisinde gazetecilere yaptığı açıklamada Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin ve TİSK Başkanı Özgür Burak Akkol ile konuşup, asgari ücret konusunda adım atacaklarını söyledi. Erdoğan, “Herkesin her söylediğiyle adım atacak halimiz yok, bizim sırtımızda küfe var” diye konuştu. Komisyon’da işçi tarafını temsil eden Türk-İş, önceki günkü üçüncü toplantıda 9 bin TL’nin altında bir rakamı kabul etmeyeceğini belirtmişti. Bu rakama ulaşılması için mevcut asgari ücrete yüzde 63,6 oranında zam yapılması gerekiyor.

Türk-İş’in talebine itirazlarını dile getiren işveren tarafı ise asgari ücret desteğinin mutlaka artırılmasını istiyor. Asgari Ücret Tespit Komisyonu hükümet kanadından 5, işveren tarafından 5 ve işçi tarafından 5 olmak üzere toplam 15 üyeden oluşuyor. 3’lü uzlaşı olmasa bile iktidar işçi tarafı ya da işveren tarafı ile anlaşarak asgari ücreti belirleyebiliyor.

Peki, beklenti ve öngörüler ne yönde?

1-‘KAZAN-KAZAN’ FORMÜLÜ

İşveren tarafının asgari ücret konusundaki en büyük talebi teşviklerin artırılması. Çalışma Ekonomisi Uzmanı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aziz Çelik’in öngörüleri işsizlik sigortası ve İŞKUR kaynaklarının işveren desteği olarak sunulması yönünde. Çelik, üç tarafın da kabul edeceği formülü şöyle yorumladı: “Asgari ücret desteği 100 liradan 400 veya 500 liraya çekilecek ve/veya ek SGK prim desteği sağlanacak. Bu da İŞKUR’a yüklenecek. İşsizlik Fonu’ndaki 120 milyar TL seçim öncesi asgari ücret desteği olarak kullanılacak. İŞKUR kaynakları işverenlere asgari ücret desteği olarak verilmek yerine işsizlere ödenmeli. Resmi işsizlerin sadece yüzde 11’i işsizlik ödeneği alabiliyor. İşverenlere ise bol kepçe İŞKUR teşviki veriliyor.”

Mevcut asgari ücret, bir işçi için aylık brüt 6 bin 471 lira, vergiler ve kesintiler düştüğünde net 5 bin 500 lira 35 kuruş olarak uygulanıyor.

Asgari ücretin işverene toplam maliyeti, bir işçi için 7 bin 603 lira 43 kuruş. Bunun 6 bin 471 lirasını brüt asgari ücret, 1003 lira 1 kuruşunu sosyal güvenlik primi, 129 lira 42 kuruşunu işveren işsizlik sigorta primi oluşturuyor.

Net asgari ücret -> İşveren maliyeti

7.250 TL -> 10.022 TL

7.500 TL -> 10.368 TL

7.750 TL -> 10.713 TL

8.000 TL -> 11.059 TL

8.250 TL -> 11.404 TL

8.500 TL -> 11.750 TL

*Gelir vergisi istisnası %100 uygulanırsa

2-ÜÇLÜ UZLAŞMA İHTİMALİ

Yapılan açıklamalarda Türk-İş’in 9 bin liranın altına düşmeyeceği öne çıkıyor ancak hükümetin de bu rakamın altına inmesi beklenmiyor. Hükümet bu yıl asgari ücrette üçlü uzlaşı olmasını temenni ediyordu. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, üçüncü toplantı öncesinde uzlaşı beklediğini açıklamıştı. Fakat önceki gün yapılan toplantıda Türk-İş’in talebinin etrafında dönen tartışma sonrası uzlaşı çıkmadı ve işçi tarafı masayı terk etti. İşçi tarafının desteklemediği bir durumda işveren ile hükümet arasında bir anlaşma beklenmiyor. İşçi kanadının muhalif olduğu bir asgari ücreti işverenlerle birlikte belirlemenin seçim öncesi tercih edilebilir bulunmuyor.

3-EN AZ 13 BİN 200 TL TALEBİ

Sendikalaşmanın ve toplu iş sözleşmesi kapsamının sınırlılığı ile diğer emek gelirlerinin asgari ücretten daha az artırılması tüm ücretleri ve emek gelirlerini asgari ücrete yaklaştırıyor. Hem asgari ücretteki artış oranlarının diğer emek gelirlerine yansımaması hem de özel sektörde hem ve kamuda maaş ile ücret artışlarının en fazla resmi enflasyon oranında artırılması, asgari ücreti ortalama ücret haline getiriyor. Türkiye asgari ücretliler ülkesine dönüşmeye devam ederken asgari ücret pahalılıklar ve zamlar karşısında iyice yetersiz kalıyor. DİSK, asgari ücret belirlenmesi noktasında yoksulluk sınırının dikkate alınması gerektiğini ve hanede iki çalışanın olduğu varsayımıyla asgari ücretin en az yoksulluk sınırının yarısı olması gerektiğini savunuyor. Asgari ücret miktarı saptanırken asgari ücretin ortalama ücret olduğu gerçeğinin unutulmaması gerektiğini vurgulayarak 2023 yılının ilk yarısında asgari ücreti en az net 13 bin 200 TL olmasını talep ediyor.

ZAM, KAYIPLARI KARŞILAR MI?

Asgari ücret, Türk-İş’in talep ettiği rakama çıkması halinde temmuza göre yüzde 63,6, ocağa göre de yüzde 112 zamlanmış olacak. Yüksek görünen bu artış alım gücündeki kayıpları karşılamakta yerli değil. Türk-İş’in yayımladığı açlık ve yoksulluk sınırı araştırmasına göre kasım ayında açlık sınırı 7 bin 785 TL olarak hesaplandı. Talep edilen asgari ücret açlık sınırının bin 215 lira üzerinde olsa da yoksulluk sınırının çok altında. Kasımda gıda harcaması ile giyim, konut, ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutarı olan yoksulluk sınırı 25 bin 364 TL oldu. Bekâr bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ ise aylık 10 bin 171 TL olarak hesaplandı. Kasımda gıda enflasyonun 102,5 olurken son bir yılda sadece beyaz peynirin fiyatı yüzde 163,9 oranında artmış durumda.