29 Nisan 2015
ARTIK İŞVEREN İŞÇİSİNDEN AZ PRİM ÖDEYEBİLECEK
YANINDA yüzlerce, hatta binlerce çalışanı olan işverenler de sosyal güvenliğe ihtiyaç duyarlar.
Kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanlardan sanayici, toptancı, imalatçı, kasap, manav, bakkal vb. işlerden dolayı gelir vergisi mükellefi olanlar, muaf olduğundan gelir vergisi mükellefi olmayan ancak esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olan küçük esnaf ve sanatkârlar, doktor, mühendis, mimar, muhasebeci vb. serbest meslek erbabı ile anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları ve diğer şirketlerin tüm ortakları ile tarımsal faaliyette bulunanların sosyal güvenlikleri Bağ-Kur sigortası ile sağlanmaktadır.
Bağ-Kur’lu nasıl prim ödüyor?
Kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanlar ve şirket ortakları her ay Bağ-Kur primi ödemekteler. Bağ-Kur’lular 1 Ekim 2008’e kadar 24 basamaklı gelir tablosu üzerindeki fiktif kazançlar üstünden prim ödediler. Ancak 1 Ekim 2008’den itibaren basamak sistemi terk edildi. Bu tarihten itibaren Bağ-Kur’lular prime esas kazancın alt sınırı (asgari ücret olup bugün için 1.201,50 liradır) ile üst sınırı (asgari ücretin 6.5 katı olup bugün için 7.809,90 liradır) arasında tespit edeceği ve Sosyal Güvenlik Kurumuna beyan edeceği kazanç tutarı üstünden prim ödemeye başladılar.
Bağ-Kur’lular tespit ettiği kazancın; “yüzde 2”si oranında İş Kazası ve Meslek Hastalığı Primi, “yüzde 20”si oranında Malullük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortası Primi, “yüzde 12.5” oranında Genel Sağlık Sigortası Primi olmak üzere toplam “yüzde 34.5” oranında prim ödemekteler.
Örneğin; aylık 3.000 lira kazanç beyan eden bir galerici, her ay 1.035 lira prim öderken, asgari ücret beyan eden bakkal da aylık 414,52 lira prim ödemektedir.
‘İşçisinden az prim ödeyemez’ kuralı
Üstünden prim ödeyeceği kazanç tutarını kendisi belirleyen Bağ-Kur sigortalısı işveren ise, kuruma beyan edeceği aylık kazanç tutarı; yanında çalıştırdığı sigortalılardan, en yüksek ücret ödediği işçisinin prime esas aylık kazanç tutarından az olamıyor. Bu kural işverenin yanında çalışan işçiden az prim ödemeyeceği anlamına geliyor. 1 Ekim 2008’den beri yürürlükte olmasına karşın, çoğu işveren bu kurala uymadan işçisinin aylık prime esas kazancından az kazanç üstünden prim ödedi.
Sosyal Güvenlik Kurumu’nun, işçisinin prime esas kazancından az bir kazanç üstünden prim ödeyen işverenleri tespit edip, aradaki kazanç farkı üstünden, gecikme cezalı ve gecikme zamlı prim tahakkuk ettirerek takibe başlaması, işverenlerde paniğe yol açtı. Yaklaşık yedi yıldan beri yürürlükte olan uygulamadan haberi dahi olmayan çoğu işverenin isyanına siyasi otorite duyarsız kalmadı.
Torba yasa işvereni kurtardı
Cezalı fark primlere işveren isyanı, seçim önü olmasının da etkisiyle karşılığını buldu. 23 Nisan 2015’de yürürlüğe giren 6645 sayılı Torba Kanun ile, “işveren işçisinden az prim ödeyemez kuralı” geriye yönelik olarak yürürlüğe konduğu 1 Ekim 2008 tarihi itibariyle yürürlükten kaldırıldı. İşverenler de cezalı fark prim ödemekten kurtuldular. Artık işverenler, yanında çalıştırdığı işçisinden az prim ödeyebilecekler.
