Çalışanların Anayasal hakları olan sendikalaşmanın önünü kesmek ve güvencesiz istihdam yaratmak için geçmişte yaygınlaşmaya başlayan taşeronlaşma ile ilgili olarak 4857 sayılı yasa ile çalışanlar yararına önemli düzenlemeler yapılmıştır.

 Demokrasinin ve sosyal devletin gereklerinden olan güçlü sendikacılığa ve çalışanların insan onuru ile bağdaşan bir düzen içinde çalışma yaşamını sürdürmesine sıcak bakmayan Çalışma Bakanlığı hazırladığı bir yasa tasarısı taslağı ile İş Yasasında var olan alt işverenlik kurumunda işçi yararına olan bir hükmü değiştirerek, zaten fazlası ile var olan, taşeronlaşmayı daha da arttırmak istemektedir.

           Çalışma yaşamında bir işverenin işini kendi işçileri ile görmesi asıl, bu işin belli bölümlerini bir başka işverene vererek asıl işveren-alt işveren ilişkisini kurması istisnadır. Uygulamada bu istina kötüye kullanıldığı ve yaygın biçimde sendika karşıtlığı, kayıt dışı işçi çalıştırma uygulaması bu yoldan genişletildiği için 2003 yılında çıkarılan 4857 sayılı İş Yasasının 2. maddesinin altıncı ve yedinci fıkralarında bu istisnai duruma(alt işverenlik uygulamasına) bazı önemli kısıtlamalar getirilmiştir. İşverenin üretim süreci yardımcı iş-asıl iş diye iki bölümde düşünülmüş ve asıl işin bölünerek bir alt işverene verilmesi katı kurallara bağlanmıştır. Buna göre bir işverenin işyerinde yürüttüğü asıl işin bir bölümünü ancak bu işin ayrı bir uzmanlığı gerektirmesi halinde alt işverene verilebilecektir. Ayrı bir uzmanlık gerektiren nedenler Yasada,”işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenler” olarak öngörülmüştür. Başka bir deyişle asıl işin bir bölümünün alt işverene verilebilmesi için hem işletmenin ve işin gereği için bu yapılacak ama bu gerekçe yetmeyecek ayrıca bu işin alt işverene verilmesinde ayrıca teknolojik  nedenler gerekecektir. Bu iki koşul asıl işin bir bölümünde alt işverenlik ilişkisi kurulabilmesi için birlikte aranacaktır.

           Alt işverenlik kurumunda yasa işçilik haklarında müteselsil( birlikte) sorumluluk getirdiği için asıl işveren ve alt işveren yasadan, toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden  işçiye karşı birlikte sorumludurlar. Alt işverenlik uygulamasının yaygınlaşması, hem zor kurulması hem de çifte sorumluluk nedeni ile,  önlenmek istenmekte ve çalışanlar için önem kazanmaktadır bu nedenle de isabetli bir düzenlemedir.

          Ancak Çalışma Bakanlığı hazırladığı İşçi Sağlığı ve Güvenliği Yasa Tasarısı Taslağı  ile çalışanlar aleyhine bir düzenleme yapmak istemektedir. Taslağın “Geçici ve Son Hükümler” başlıklı beşinci bölümünde yer alan , yürürlükten kaldırılan ve değiştirilen hükümleri düzenleyen 28. maddesi ile 4857 sayılı İş Yasasının alt işveren uygulamasına ilişkin 2. maddenin altıncı fıkrasında değişiklik öngörmektedir. Bu öngörüye göre altıncı fıkra hükmünün “ veya asıl işin bir bölümünde işin gereği veya teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan” biçiminde değiştirilmesi tasarlanmaktadır. Böylece ile sözcüğü ile zorlaştırılan alt işverenlik ilşkisi veya sözcüğü ile değiştirilerek alt işveren ilişkisi kuruluşu kolaylaştırılmak istenmektedir

       Bu yaklaşım mevcut sistemi  değiştirerek eskiye dönüşten başka bir şey değildir. Böylece güvencesiz ve korumasız istihdam, sendika karşıtlığı daha da güçlendirilmiş olacaktır. Bu taslak yasalaşırsa iş hukukunun işçiyi koruma niteliği tamamen gözardı edilmiş olacak ve 4857 sayılı yasa ile belirli bir hukuki güvenceye kavuşturulmuş olan alt işveren işçileri bu güvenceden yoksun bırakılacaktır. Bu taslak yasalaşırsa, asıl işin bölümleri daha kolayca alt işverene verilecek, sendikaların üye kaybı hızlanacak ve kayıt dışında çalıştırılan işçi sayısında büyük artışlar gözlenebilecektir.

       Yargıtayın yasada ki mevcut uygulamanın doğruluğuna ilişkin bir çok kararı varken 4857 sayılı yasada taşeronluğu teşvik edecek değişikliğin düşünülmesi bile işçi haklarının geleceği açısından son derece kaygı vericidir. Alt işverenlik kurumu ülkemizde sendika düşmanlığının ve köleleştirilmiş işçiliğin en önemli kaynağı iken, bu bataklığın kurutulmasının düşünülmesi gerekirken bunu daha da yaygınlaştırmayı düşünen Bakanlığın bu akıl dışı tutumunu anlamak mümkün değildir.

      Konfederasyonlarımız ve sendikalarımız çalışma yaşamının geleceğini karartmak isteyen bu girişim ile ilgili gelişmeleri çok yakından izlemeli ve her ne pahasına ollursa olsun bu taslağın yasalaşmasını önlemelidir: 

            
DR ENGİN ÜNSAL