Dolardaki hızlı yükseliş milli geliri eritti. AKP çareyi hesaplamayı değiştirmekte buldu. Kişi başı gelir 1741 dolar azalacakken, yeni yöntemle 19 bin doları aştı.

 Kalkınma Bakanlığı’nca hazırlanan ve Bakanlar Kurulu tarafından kabul edilen 2016-2018 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program (OVP) dün Resmi Gazete’de yayımlandı. AKP, ekonominin kötü gidişatıyla ilgili verilerle ilgili kafa karıştıracak bir hesaplama yöntemine gitti. Daha önceki OVP’lerde dolar bazında gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYH) ve kişi başına GSYH belli bir kur oranına göre hesaplanırken, dolardaki uçuş hesap değiştirdi. Satın alma gücü paritesine göre yapılan hesaplama yöntemi, hem milli gelir hem de kişi başına düşen milli gelir hedefini önceki yıla göre şişirdi.

Hesap değişti

Geçen yılki OVP’de kişi başı milli gelir dolar bazında 10 bin 936 dolarken, yeni hesaplama yöntemiyle 19 bin 536 dolara çıktı. Oysa kur farkı nedeniyle 1741 dolar fakirleştik.

Hükümet, geçen yıl 2015- 2017 Orta Vadeli Plan’da kişi başı GSYH’yi 2015 için 10 bin 936 dolar olarak hesaplamıştı. Bu hesaplamada kullanılan dolar kuru ise 2.2882 TL idi. Oysa dolar kurunun yıllık ortalaması 2.7144 TL. Bu rakamla hesaplandığında 2015 için belirlenen 10 bin 936 dolarlık kişi başına milli gelir hedefi de 9 bin 218 dolara geriliyordu. Yani sadece kur farkından kişi başı milli gelir 1718 dolar azalıyordu. Bir yandan büyüme azalırken diğer yandan kur yükselince hesaplama yöntemi de değişti.

Dün açıklanan yeni OVP’ye göre bu yıl için GSYH tahmini, geçen yıl yayımlanan OVP’ye göre TL bazında 1 trilyon 945 milyar liradan 1 trilyon 928 milyar liraya düştü. Yani 17 milyar lira azaldı. Bu rakam 2.7144’lük yıllık ortalama kurla hesaplandığında 710 milyar dolara denk geliyor. Nüfusun bir önceki hesaplamada kullanılan 77 milyon 724 bin olduğu düşünülürse kişi başına milli gelir dolar bazında 9 bin 195 dolara geriliyor. Özetle geçen yıl sonunda belirlenen 10 bin 936 dolarlık kişi başına milli gelir hedefine göre yurttaş 1741 dolar fakirleşiyor.

Diğer yandan yeni yöntemle kişi başına milli gelir tahmini bu yıl için 19 bin 506 dolar. Bu da geçen yılki hesaplama yöntemine göre 10 bin 311 dolar daha fazla.

GSYH ikiye katlandı

Aynı şekilde mevcut kurla 850 milyar dolardan 710 milyar dolara gerileyen 2015 GSYH hedefi de yeni yöntemle 1 trilyon 516 milyar dolara çıkıyor. Yani tek kalemde 806 milyar dolar artıyor.

Hükümet yöntem değişikliğine gerekçe olarak kurdaki dalgalanmaları gösterdi. Geçen yıl yayımlanan 2015-2017 dönemine ait OVP’de bu yıl için belirlenen öngörülerin hiç biri tutturulamadı. Enflasyon ve işsizlik öngörüleri yükselirken büyüme düştü. Geçen yıl 2015 için belirlenen yüzde 4’lük büyüme rakamı, yeni OVP’de yüzde 3’e çekildi. 2016 yılı için büyüme yüzde 5’ten yüzde 4’e revize edilirken, söz konusu rakam 2017 yılı için yüzde 4.5, 2018 için de yüzde 5 olarak tahmin edildi.

OVP’den ayrıntılar şöyle:

* Tüketimde artış beklentisi yüzde 3.8’den yüzde 4.5’e çıktı. Gelecek yıl için beklenti yüzde 4’ten yüzde 3.7’ye çekildi.

* Bu yıl için sabit sermaye yatırımlarında yüzde 4.2 artış beklenen tahminler, yüzde 4.7’ye çıkarıldı. 2016 için bu rakam 8.9’dan yüzde 5.2’ye, 2017 için de yüzde 9.3’ten yüzde 7.5’e indirildi. 2018 yılı için de yüzde 8.2’lik sabit sermaye yatırımı artışı öngörüsü yapıldı.

İşsizlik artacak

Yavaşlayan büyüme işsizlik rakamlarına da yansıyacak. Bu yıl işsizlik oranında da önceki tahminlerde yüzde 9.5 olan rakam yüzde 10.5’e yükseltilirken, 2016 için yüzde 9.2’den yüzde 10.3’e, 2017 için yüzde 9.1’den 10.2’ye artırıldı. 2018 sonunda ise işsizlik oranının yüzde 9.9 olması bekleniyor.

Enflasyon beklentisi de yükseltildi. Önceki OVP’de bu yıl sonu için yüzde 6.3 olarak beklenen TÜ- FE yüzde 7.6’ya, 2016 için yüzde 5’ten yüzde 6.5’e, 2017 için yüzde 5’ten yüzde 5.5’e çıkarıldı. İthalatta 2015 için 258 milyar dolardan 208.4 milyar dolara, 2016 için 276.8 milyar dolardan 216.3 milyar dolara, 2017 için 297.5 milyar dolardan 239.6 milyara gerileme öngörülüyor.

Turizm gitti

Turizm gelirlerinin adı da seyahat gelirleri olarak değiştirildi. Geçen yılki OVP’de 2015 için 31.5 milyar dolarlık turizm geliri öngörülürken, yılın bitmesine üç ay kala seyahat gelirlerinde 26.8 milyar dolar tahmininde bulunuldu. Rakamlara göre geçen yıl belirlenen 31.5 milyar dolarlık hedef gelecek iki yılda da tutturulamayacak. Seyahat gelirlerinin 2016 için 28.6 milyar dolar, 2017 için 30.6 milyar dolar olması öngörülüyor.