Tütün çok acıdır. Zehir gibidir. Nikotin içermesi de bunun delili değil mi? Tütünün kendi zehir gibidir de işçiliği değil midir?

Tütün çok acıdır. Zehir gibidir. Nikotin içermesi de bunun delili değil mi? Tütünün kendi zehir gibidir de işçiliği değil midir? Tütün işçiliği 15 aydır. Bir taraftan tütün satımını beklerken, öbür taraftan tütün ocaklarına tohumlar ekilmiş, ya da ekim hazırlıkları tamamlanmış olur.

Ocaklar için çok iyi nitelikte keçi gübreleri hazırlanır, çimlenen fidelerin bakımı için, ocakların üzerlerine çeşitli ağaçlardan kapaklar hazırlanır.Kışın yağmurdan, soğuktan, doludan zarar görmesin diye her türlü çareye baş vurulur. Son zamanlarda naylon örtüler çıkmıştı da işler epey kolaylaşmıştı. Ömür vadeye güymedi. Tütün yasaklandı.

Tütün acıdır, zehir gibidir. Onu ancak tütün işleyenler bilir. Tütün tarlalarına ne zaman gitmeye başladığımızı biz bile bilmeyiz. Bir de bakmışız ki tütün arklarının içinde debeleniyoruz. Bir de baktık ki tütün say başlarında çömbüldemeye başlamışız .Bir de bakmışız ki; tütün fidesi çamurlayıp dikicilere götürüyoruz.

Bir de bakmışız ki su isteyene su yetiştiriyoruz. Nerden, ta iki tarla ötedeki Dübbüş Halanın bağının içindeki kuyunun soğuk suyundan .Bir de bakmışız ki, tütün arıklarındayız tütün dikiyoruz, tütün çapalıyoruz, tütün kırıyoruz, akşamlara kadar tütün diziyoruz. Zaman kalırsa akşam üzeri dizme işini bitirdiğimizde, yarın dizmek için akşam serinliğinde tütün kırıyoruz. Eve dönüşümüz yatsı namazı sıralarıdır. Yorgunlukla ne yediğimizi bile bilmiyoruz, o yorgunlukla haydi yatağa.İlk horoz sesleriyle uyanmak üzere.

Tütün acıdır acı olmasına da, bizim köylümüzün başka  yapacak işi yoktur. Bizim kıraç tarlalarımızda tütünden başka bir şey bitmez. Bitse de çift parasına gider alınan paralar. Tütünün kahrı çoktur. Senede bir gün tütün satımı olur, o günler bayramlarımızdır. Herkesin tütün satımına bıraktığı bir alacağı, tütün satımına bıraktığı bir borcu, tütün satımına bıraktığı bir nişanı, bir düğünü vardır. Tütün satımlarını beklememizin sebebi de budur.

Tütün acıdır, zehirlidir, işlemesi de ölümdür. İnsana uyku tünek vermez tütün. Tarlaya dikersin, hemen birinci çapayı ister, birinci çapayı yaparsın, çabuk tarafından ikinci çapa zamanı geliverir .Çapanın ardından dip tütünü kırımı gelir, derken kır tarlaların orta kırımı zamanı gelmiştir. tütün yapraklarının uçları sararı verir. Zamanında kırılmazsa sararma çoğalır, buna tütünümüz yanıyor derler. Yanık tütün balyada sırıtır. Tütünün değerini düşürür. Tam olgunlaşmamış tütün de gök kırılırsa zarardır. İyi yetişmiş bir İncirköy’lü tütüncü, Üzümlü’lü tütüncü tütünün ne zaman kırılacağını, nasıl kurutulacağını, iskife (istif) ne zaman alınacağını çekirdekten yetişerek öğrenir.

Tütün kırarken ellerimiz, bileklerimiz (tütün akması) zifirle kaplanır, zifir hem yapış yapıştır, hem acıdır. Peki acılığını nereden biliriz. Eli zifirli iken bir şey yemek istersek, yiyeceği elimizin üstüne alır da öyle yeriz. Yine bir yerden yiyeceğimize bulaşmışsa, çiğnediğimizde ağzımıza geliverir. Onun için elli yıldır ellemediğim tütünün zifirinin adını duyunca ağzıma o acı tat geliverir.

Ne zaman dizilecek tütün bitecek, ellerimizi sabunla güzel yıkayacağız, gazlı bezle sileceğiz, beş on lokma yemek yedikten sonra haydi bakalım yeniden tütün tarlasına. Bütün bu sıkıntılara rağmen biz İncirköylüler, Üzümlüler, Kızılbelliler, korulular, Eşen’in, Kemer’in öteki tütüncülükle uğraşan köylüleri tütün mevsimini, tütün satışlarını iple çekerdik.

Başta da dediğim gibi tütün bir aile ziraatıydı. Camilerde tütün içmenin zararlarını anlatan hocalarımız, kum çiğneyen hacılarımız da tütüncülük yaparlardı. Tütün ekmek kapımızdı. Başka yapacak iş olmayınca tütüncülüğe dört elle sarılmıştık. Düğünlerimiz tütün satımlarının arkasındaki aylarda yapılırdı. Onun için iple çekerdik tütün satımlarını. Arkası arkasına düğünler yapılırdı mevsim sonunda. Bazen arkası arkasına yedi sekiz düğün yapılırdı. Üçer günden hesap edersek 24 gün davul sesi eksik olmazdı köyden.

Şimdi tütün satımı yok. Düğünlerin de mevsimi yok. Bakmışsınız Ağustos’un on beşinde, sıcak bir havada düğün tutulmuş. Düğün mevsimimizi bile şaşırttı bu tütün yasağı. Ben evin en büyüğü olduğum için, tütüncülüğün her aşamasında çalıştım. Yalnız çift sürmeyi öğrenmeye fırsat kalmadan Aksu’ya gittim.Tütün dikimlerini ve birinci iki çapayı göremez oldum.Okul tatil olunca tütün kırma, dizme ve gerekirse ilaçlama çalışmalarında çalıştım.

Başta dediğim gibi tütün zifirinin acısını şimdilerde bile hatırlarım. Ama tütün çiçeğinin kokusunu unutmaya imkan mı var? Tütün kırımları bittiğinde tütün tohumu taşıyan” tütün kelleleri bıçak veya orakla kesilir. Kurutulur, tohumları alınırdı. Zamanı geldiğinde ocaklara ekilir, kendi tütün fidemizi yetiştirirdik.

Bu tütün tohumu var ya çok lezzetlidir. Kurumuş bir ütün kellesini elimize alıp tohum taşıyan torbacıkların ucunu deldiğimizde tütün tohumu avucumuza akıverirdi. Onları ağzımıza atar, susam gibi yerdik.Acaba şimdi de o tat var mıdır? Bir zaman sonra “kırk yaprak” diye bir cinsinin tohumları geldi. şöyle ki bir fide tarlaya dikildiğinde kırk tane yaprak veriyordu.

Fidenin üzerinde duruşu bile güzel bir tütün cinsiydi.Kırması da, tapa yapması da çok güzeldi kırk yaprak tütünlerin. Hele dizmesi, bir boyda yapraklar olması da ayrı bir güzellik verirdi tütün dizilerinde. Bir zaman geldi; “tütün yasaklanacak” sözleri duyuldu. Ben o zamanlar emekli bir öğretmendim. Köye dönüp tütüncülüğe de başlamamıştım. Ama ailem hala tütüncülük yapıyordu. Köyde kalan biraderim de tütünü bırakmamıştı. Anam sağdı, babam sağdı. Tütünün yasaklanması onlara çok dokundu. Anam rahmetli ilenir dururdu tütünü yasaklayanlara.

Şimdi tütün tarlalarında ot bitiyor, ayrık bitiyor, yabani otlar bitiyor. Kimse gidip bir çift koşup bir şeyler ekmeyi düşünmüyor. “Alacağımız ürün çift parasını bile karşılamıyor” diye yakınıyor bizim köylümüz. Köy kahveleri dopdolu akşamlara kadar. Taş döşemeyi iyice pişirdiler. Sigaranın birini yakıp birini söndürüyorlar. Tütünden söz edilince ağızlarını bıçak açmıyor. Bazıları da: “Madem yasakladınız, yurdumuzda sigara imalatı yapanlara neden izin veriyorsunuz. Kastınız bize miydi? O işlenen tütünler nereden geliyor?” diye dert yanıyorlar.

Ben eskiden tütün işlediğim tarlalarımıza gittiğim zaman eski günler düşüyor usuma. Yirmi otuz kişi tütün diktiğimiz, tütün kırdığımız, belki de birinci göz ağrılarımızla işaretleştiğimiz bereketli tütün tarlaları yad yad bakıyor bize. Tütünün izi bile yok. Köylü o mis kokulu tütün çiçeği kokan tarlalara inmiyor bile.

http://blog.milliyet.com.tr/Aci_tutunu_bal_eylemek/Blog/?BlogNo=260466
http://www.bloglar.tk/aci-tutunu-bal-eylemek.html

Ünal Şöhret DİRLİK, unal_dirlik@mynet.com