Ekonominin omurgası sayılan sanayi, küresel krizden büyük darbe yemişti. 2009 Mayısı’nda sanayi üretimi 1 yıl öncesine göre yüzde 18’e yakın gerilemişti. 2010 toparlanma yılı gibi görünse de kriz öncesi çizgi henüz yakalanabilmiş değil. 2010 Mayıs sanayi üretimi, krizdeki 2009 Mayısı’na göre yüzde 15.6 büyümüş görünüyor. Şimdi madalyonun sadece bu yüzünü göstererek şamata başlatıldı bile. Ama önemli olan madalyonun iki yüzü…

Ekonominin omurgası sayılan sanayi, küresel krizden büyük darbe yemişti. 2009 Mayısı’nda sanayi üretimi 1 yıl öncesine göre yüzde 18’e yakın gerilemişti. 2010 toparlanma yılı gibi görünse de kriz öncesi çizgi henüz yakalanabilmiş değil. 2010 Mayıs sanayi üretimi, krizdeki 2009 Mayısı’na göre yüzde 15.6 büyümüş görünüyor. Şimdi madalyonun sadece bu yüzünü göstererek şamata başlatıldı bile. Ama önemli olan madalyonun iki yüzü…

***

Sanayi, 2010 Mayıs’ta, 2009 Mayıs’a göre yüzde 16’ya yakın artmış görünse de 2008 Mayısı’nın yüzde 4.7 gerisinde. Krizden az etkilenmiş ve yarasını sarmış sektörlerin başında ağaç ürünleri, yani kereste sanayisi var. Bu sektör, krizde bile küçülmemiş, kriz öncesinin de yüzde 26 üstünde üretim var. İkinci, yıkılmayıp ayakta kalan sektör TV, haberleşme gereci üreten sektör. Bu sektörün de kriz öncesinin yüzde 15 ilerisinde üretimi var. Medya-matbaacılık sektörü de yarasını sarmış ve toparlanmış. Keza, mobilya, kimya ve lastik-plastiğin de kriz yaralarını sarıp kriz öncesinin yüzde 6 üstüne çıktıkları görülüyor. Deri sanayi, krize dayanmayı bilmiş ve kriz öncesinin de yüzde 5 önünde gidiyor. Krizde yüzde 5.5 küçülen elektrik, gaz-su sektörünün 2008’deki üretimin yüzde 3.4 önüne geçecek kadar üretimini arttırdığı görülüyor. Krizden derin yaralar alan bazı sektörlerden çok hızlı toparlananların başında tekstil var. Tekstil ürünlerinde yüzde 17 gerileme geride bırakılıp kriz öncesinin yüzde 1 üstüne çıkılmış. Giyimde de en azından yüzde 13 daralma telafi edilip 2008 Mayıs üretimi yakalanmış. Makine sanayi de krizi aşmış bir sektör görünümünde.

KRİZ ÖNCESİNİ GEÇENLER
Kaynak: TÜİK sanayi üretim endeksi veri tabanı

2008/ 2008/ 2010; % 2009; %

Ağaç San. 26.2 1.4

TV haberleşme 14.9 -0.2

Tıp Gereç.optik 13.4 -19.2

Basım ve Yayım 10.0 -7.6

Mobilya İmalatı 8.6 -2.4

Kimya San. 6.2 -4.9

Plastik-Yastik 6.2 -4.9

Deri 5.0 0.7

Elektrik, Gaz 3.4 -5.5

Makine 1.9 -17.9

Tekstil ürünleri 1.3 -17.0

Giyim eşyası 0.0 -12.7

Gelelim, kriz öncesine dönemeyen sektörlere… Krizde göçen ve 2010’da bile toparlanamayanların başında bilgisayar imalatı, elektrikli makine sektörü var. Bu sektörlerde kriz öncesine göre yüzde 60’ın üstünde gerileme var. Keza tütün sanayiinde de yüzde 50 üretim gerilemesi var ve sektör toparlanamıyor. Bunda sigara yasaklarının rolü önemli olmalı.

Kaynak: TÜİK sanayi üretim endeksi veri tabanı

Otomotiv, krizde yüzde 42 üretim gerilemesi yaşamıştı. Kısmi toparlanmaya rağmen otomotiv üretimi, kriz öncesinin hâlâ yüzde 27 gerisinde. Tüpraş, krizde yüzde 25 üretim gerilemesi yaşamıştı, biraz toparlasa da kriz öncesinin yüzde 18 gerisinde. Demir-çelik, bakır üretimini içeren ana metal sanayisi krizde yüzde 25 küçülmüştü, bu mayısta üretimi, kriz öncesinin hâlâ yüzde 18’e yakın gerisinde… İstihdamda önemli yeri olan gıda sanayisinde bile üretim kriz öncesinin yüzde 5 gerisinde bulunuyor.

Sanayinin, AB ihraç pazarı kendini toparlayıp yeniden açılmadıkça, iç tüketime yaslanarak büyümesi, hele ki gelir dağılımının daha da bozulduğu bu koşullarda kolay değil. Bu yıkıcı kur politikasıyla, bu bağımlılık arttıran yapısıyla da sanayinin sorunları daha çok konuşulacak.

mustafasnmz@cumhuriyet.com.tr

KRİZ ÖNCESİNE ULAŞAMAYANLAR

2008/ 2008/

2010;% 2009;%

Bilgisayar imalatı -61.5 -16.2

Elektrikli makine -61.5 -16.2

Tütün ürünleri -50.4 -15.5

Diğer ulaşım -35.9 -28.7

Otomotiv -26.9 -42.0

Petrol rafine -18.3 -25.2

Ana metal -17.4 -25.1

Metal ürünleri -8.7 -29.0

İmalat Sanayi -5.9 -19.2

Mineral Ür. -5.6 -20.0

Gıda -İçecek -5.5 -12.1

Kâğıt -1.4 -7.4

Madencilik -0.7 -12.4