Asgari ücretli bir işçi sadece temel ihtiyaçlarını karşılasa bile ayda 14 bin lira açığa düşüyor. Farklı hesaplamalarla dahi devasa artan gıda enflasyonu, finans çevrelerinin işaret ettiği asgari ücret zam oranlarını şimdiden aşıyor.

Asgari ücret zammı tartışmaları henüz yeni başlarken mutfak enflasyonu, anılan zam oranlarını geride bıraktı. Emeğiyle geçinenler yılın ilk 9 ayında gıda sepetini dolduramaz hale getirildi. Ücretler yetersiz kalırken temel ihtiyaçları karşılamak imkânsızlaşıyor.

Türk-İş, eylül ayı açlık ve yoksulluk sınırı raporunu açıkladı. Eylülde temel gıda harcamalarını ifade eden açlık sınırı 27 bin 970,50 lira ile asgari ücretin 5855 lira üstüne çıktı. Aynı ayda gıda ile birlikte diğer tüm temel harcamalar için haneye girmesi gereken toplam gelir tutarını ifade eden yoksulluk sınırı ise asgari ücretin 4 katını aşarak 91 bin 109 liraya ulaştı.

Gıda harcamalarını ifade eden açlık sınırında bir önceki aya göre enflasyon oranı yüzde 3,17 oldu. Türk-İş’e göre gıda enflasyonu yıllık yüzde 41,05, 12 aylık ortalamada yüzde 40,95 oldu. Yılın ilk dokuz aylık artış ise yüzde 32,67 oranında oldu.

Tek başına yaşayan bir çalışanın masraflarını ifade eden “bekâr bir çalışanın yaşama maliyeti” de asgari ücreti katladı. Geçen aya göre 1323 lira yükselen yaşama maliyeti bu ay 36 bin 304 liraya yükseldi. Asgari ücretli bir çalışan sadece temel ihtiyaçlarına yönelik harcamalarla ayı 14 bin 201 lira ekside kapatıyor.

Türk-İş raporunda, “Elde edilen gelir ile insan onuru ve değeri ile bağdaşacak asgari bir yaşam sürmesi için gerekli olan harcama tutarı arasında oluşan fark bu ay yine artış göstermiştir. Sabit gelirli çalışanın ve emeklinin bütçesinde oluşan bu fark yaşam şartlarını daha da ağırlaştırıyor” denildi. Raporda dikkat çekildiği gibi emeğiyle geçinenlerin ücretleri sabit bırakılırken ara zam yapılmayan asgari ücret her geçen gün eridi. Yalnızca Türk-İş hesaplamaları dikkate alındığında dahi yılın başında zamlanan asgari ücretin doldurabileceği gıda sepeti yüzde 32,67 oranında erimiş oldu.

ZAMDA İŞARETLER ASGARİ

Emeğiyle geçinenlerin, dar gelirlilerin alışveriş sepetinde en çok yeri kaplayan gıda harcamalarındaki yüksek enflasyon mutfakları daralttı. Son iki yılda hiç ara zam yapılmayan asgari ücret için işçiyi temsil etmesi gereken sendika konfederasyonları sessiz kalmayı seçerken finans devleri tartışmaları başlattı. Yılın son çeyreğinde yoğunlaşması beklenen asgari ücret zammı tartışmalarında fitili JPMorgan ateşledi. Dev yatırım kuruluşuna göre Türkiye’de asgari ücret gelecek yıl yüzde 20 oranında zamlanacak. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek idaresindeki ekonomi yönetimi, uygulamada IMF ile örtüşen Orta Vadeli Program (OVP) çerçevesinde ücret zamlarını düşük tutma politikası izliyor. TÜİK’in inandırıcı olmayan resmi enflasyon oranlarının, TCMB’nin yıl sonu enflasyon hedefinin dahi altında oranlarla başlatılan tartışmalar, emek gelirlerinde reel kayıplara işaret ediyor. Yılın ilk 9 ayında sadece gıda harcamaları dahi yüzde 32,67 oranında zamlanırken yüzde 20’lik zam bugün hayata geçirilse dahi sadece gıdada yüzde 12,67 oranında reel kayıp anlamına geliyor.

TARLA VE TEZGÂH MAKASI AÇILIYOR

Tarlada üreticiler emeklerinin karşılığını alamazken market tezgâhlarında da yurttaşlar pahalılık nedeniyle alışveriş yapamıyor. Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) eylül ayı hesaplamalarına göre tarla ve market arasında ürünlerin fiyat farkları yüzde 335,5’e kadar ulaşıyor.

TZOB hesaplamalarına göre eylülde üretici ile market arasındaki fiyat farkının en fazla patateste görüldü. Patateste tarla ve tezgâh arasındaki fark yüzde 335,5 oldu. Patatesteki fiyat farkını yüzde 308,7 ile kabak, yüzde 250,4 ile marul, yüzde 227,9 ile patlıcan ve yüzde 218,3 ile havuç izledi. Eylülde üreticide 4 lira 38 kuruş olan patates, markette 19 lira 8 kuruştan satıldı.

TZOB’a göre markette fiyatı en çok artan ürün yüzde 65,1 ile marul, üreticide ise yüzde 73,7 ile fındık oldu. Gıda fiyatlarına doğrudan etki eden tarımsal girdi maliyetlerindeki artış da eylülde dikkati çekti. TZOB hesaplamalarına göre en önemli girdi kalemlerinden olan mazotta yıllık fiyat artışı yüzde 31,3 olurken yem fiyatlarındaki artış yüzde 30’u aştı. Üre gübresinde yıllık enflasyon yüzde 75,3, DAP’ta yüzde 51,3, kompoze gübrede yüzde 48,6, elektrikte enflasyon yüzde 12,8 olarak hesaplandı.