Doğal afetin vurduğu çiftçiyi bu kez de kredi afeti bekliyor. Bir yılda kredi miktarı yüzde 49 artan üreticinin icralık borcu tam yüzde 148 yükseldi

Destek almadan üretmeye çalışan, ürettiğini değerinin altında satan çiftçinin borcu artıyor. Geçtiğimiz günlerde don felaketi yaşayan çiftçi, bu kez de kredi borcunu ödemekte zorlanıyor. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) Mart 2024 verilerine göre, 2.2 milyon çiftçinin borcu toplam 989.3 milyara dayandı. Ancak çiftçinin borcu bir önceki yıla göre yüzde 49 artmasına karşın, icralık borcu ise yüzde 148 arttı. Çiftçinin takipteki borcu 2.3 milyardan 5.7 milyar liraya çıktı.

Çiftçilerin kayıtlı olduğu ile göre çiftçi sayısına oranlandığında en çok borçlu il İstanbul, Ankara, Adana, İzmir, Yalova ve Niğde oldu. Diğer yandan borcunu ödeyemeyen, takibe alınan iller ise İstanbul, Yalova, Adana, Ankara, Osmaniye ve Gaziantep oldu. Tarım yazarı Gazi Kutlu, borçlu il bazında İstanbul’un öne çıkmasının nedenini şöyle anlattı: “Bu durum, tarımsal üretim yapan büyük şirketlerin merkezlerinin İstanbul’da bulunmasından kaynaklanıyor. Aynı durum, süs bitkileri üretiminin merkezi olan Yalova için de geçerli. Yalova’da şirketler üretimi sürdürebilmek için yoğun biçimde kredi kullanmak zorunda kalıyor. Bu tablo bize şunu gösteriyor; Ne bireysel çiftçiler ne de tarım şirketleri finansal açıdan sağlıklı bir zeminde değil”

AŞIRI İCRALIK VAR
Türkiye genelinde Karadeniz Bölgesi hariç hemen her bölgede aşırı borçlanma ve icralık olma durumuna dikkat çeken Gazi Kutlu, şöyle devam etti: “Karadeniz’de bu oranların düşük olmasının temel nedeni, üreticilerin önemli bir kısmının il dışında yaşaması veya başka gelir kaynaklarına sahip olması. Ayrıca bölgedeki arazi yapısının küçük ölçekli olması nedeniyle çiftçilerin yüksek miktarda kredi kullanma imkânı da bulunmuyor.”

BORÇLAR ACİLEN YAPILANDIRILMALI
Ortada yapısal ve derinleşen bir kriz olduğunu kaydeden Kutlu, “Bu krizin adı, ‘çiftçinin adım adım batışı’dır. Harekete geçilmezse üretimden kopuş hızlanacak, gıda güvenliği daha da tehlikeye girecektir” dedi. Çözümün net olduğunu söyleyen Kutlu şöyle devam etti: “Borçlar acilen yapılandırılmalı. Çiftçiler, bu yıl iklim koşulları ve doğal afetlerle zaten büyük zarar gördü. Üzerine bir de kredi afeti yaşanmasına izin verilmemeli. Faiz yükü silinmeli, borçlar uzun vadeye yayılmalı ve yeni kredi erişimi kolaylaştırılmalı.”

1 MİLYON LİRAYI GEÇTİ
Gazi Kutlu, “Geniş tarımsal üretim alanlarına sahip Ankara’da her bir çiftçinin bankalara olan borcu ortalama 1.4 milyon lirayı buluyor. İki yıldır narenciyenin para etmediği Adana’da ise çiftçi başına borç 1 milyon lirayı geçmiş durumda” dedi.