İŞ GÜVENLİĞİNDE ÇALIŞANLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
İş sağlığı ve güvenliği tüm çalışan ve işverenler için büyük önem taşımaktadır.
İşyerlerinde işin yürütüm şartları sebebiyle doğacak tehlikelere ve meydana gelebilecek iş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesine karşı önlemler almak üzere yapılan sistemli, planlı ve bilimsel çalışmalar iş güvenliği olarak tanımlanmaktadır. Bu çalışmaların sağlanması için iş sağlığı ve güvenliğinde devlet, işveren, çalışan, üniversiteler, sendikalar ve İSG profesyonelleri olmak üzere altı taraf vardır.
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda ve bu kanun kapsamındaki yönetmeliklerde tarafların görev, yetki ve yükümlülükleri düzenlenmiştir.
Çalışanların yükümlülükleri; alınan her türlü önleme uymak, kendi ve diğer çalışanları tehlikeye düşürmemek, verilen donanımları doğru kullanmak, tespit ettiği tehlikeli durumları işverene veya çalışan temsilcisine bilgilendirmektir.
Ülkemizde iş kazalarının yüzde 88’inin tehlikeli davranışlardan, yüzde 10’unun tehlikeli durumlardan, yüzde 2’sinin ise kaçınılmaz ve bilinmeyen nedenlerden kaynaklanmaktadır.
Tehlikeli davranışların minimuma indirilmesi için çalışanların iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili aldıkları eğitim ve işverenin bu konudaki talimatları doğrultusunda, hareket etmeleri ve diğer çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düşürmemeleri gerekir.
Çalışanların, işveren tarafından verilen eğitim ve talimatlar doğrultusunda yükümlülükleri şunlardır:
- İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde, taşıma ekipmanı ve diğer üretim araçlarını kurallara uygun şekilde kullanmak, bunların güvenlik donanımlarını doğru olarak kullanmak, keyfi olarak çıkarmamak ve değiştirmemek.
- Kendilerine sağlanan kişisel koruyucu donanımı doğru kullanmak ve korumak.
- İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda sağlık ve güvenlik yönünden ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıklarında ve koruma tedbirlerinde bir eksiklik gördüklerinde, işverene veya çalışan temsilcisine derhal haber vermek.
- Teftişe yetkili makam tarafından işyerinde tespit edilen noksanlık ve mevzuata aykırılıkların giderilmesi konusunda, işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak.
- Kendi görev alanında, iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak.
Çalışan, işverenle birlikte, işveren adına işin ve işyerinin sevk ve idaresinden sorumlu olan işveren vekillerinin de emir ve talimatlarına itaat etmekle yükümlüdür. İtaat borcu kural olarak işin görülmesi ve çalışanın işyerindeki davranışlarına yönelik olmak üzere mevzuat, bireysel hizmet sözleşmesi, toplu iş sözleşmesi ve mahalli örf ve adet ile sınırlıdır. Bu sınırların aşılması veya iş ilişkisinin özellikleri ile bağdaşmayan talimatların verilmesi halinde çalışanın verilen emir ve talimatlara itaat yükümlülüğü ortadan kalkar.
