Kısa Çalışma Ödeneğinin sona ermesiyle birlikte, işveren cephesinde yeni döneme ilişkin planlar gündeme geldi. Normal çalışma düzenine geçen işyerleri için öne çıkan seçeneklerden biri, çalışan başına işverene ödenecek aylık 1.341 liralık prim desteğinden yararlanma, bir diğer seçenek ise çalışanını ücretsiz izne göndermek olacak.

Türkiye’de ilk COVID-19 vakasının görüldüğü 2020 yılı Mart ayından bu yana alınan kısıtlama önlemleri sebebiyle kapanma noktasına gelen işyerlerine verilen en önemli destek kalemi olan kısa çalışma ödeneği (KÇÖ) desteği dün itibarıyla sona erdi. Bu desteğin sona ermesiyle birlikte işçi ve işverenin önündeki seçenekler, çalışma hayatını adeta satranç sporuna döndürdü.

Masada iki seçenek var

İşyerindeki çalışma sürelerinin geçici olarak azaltılması veya durdurulması hallerinde, sigortalılara çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlayan KÇÖ yerine, işverenlerin önünde iki seçenek bulunuyor. Bunlardan normal çalışma düzenine geçen işyerlerine, ücret desteği yerine işçi başına aylık 1.341 liralık prim desteği sağlanacak. Yani burada destek çalışana değil işverene verilecek. İşverenlerin bir başka seçeneği ise çalışanını ücretsiz izne göndermek olacak. Bu durumda ise çalışana 30 gün üzerinden ayda 1420.14 lira nakdi ücret desteği ödenecek.

Yürürlükteki mevzuat uyarınca, çalışanların önünde bir de istifa seçeneği bulunuyor. COVID-19 dönemine özel olarak getirilen hak kapsamında çalışanlar gerekli şartları taşımak koşuluyla istifa etmeleri halinde, 10 aya kadar işsizlik ödeneği alabilecekler. Bu seçenekten son 120 günde iş sözleşmesi bulunup son 3 yıl içerisinde en az 600 günü bulunan işçiler yararlanabiliyor.

Planlar sil baştan yenileniyor

Kısa çalışma ödeneği desteğinin kaldırılmasının çalışma hayatına yönelik olası etkilerini Dünya’ya değerlendiren Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Öğretim Elemanı Okan Güray Bülbül, işyerlerinin kısa çalışma desteği sonrasındaki döneme yönelik planlama yapmaya başladıklarını bildirdi. İşletmelerin kısa çalışmadan çıkan işçilerden hangisini çalıştırmaya devam edeceği, hangisini ücretsiz izne göndereceğini belirlemek durumunda olduğunu belirten Bülbül, bazı işyerlerinin ise kapatma kararını hayata geçirmeye hazırlandığını kaydetti. KÇÖ desteğinin geçen yıldan bu yana, salgınla mücadelenin merkezinde yer aldığını söyleyen Bülbül, bundan çıkan işçilerin gelir kaybı yaşayacağını söyledi.

365 liralık bir gelir kaybı söz konusu

3 bin lira brüt ücretle çalışan bir işçinin eline aylık 1.786 lira KÇÖ desteği geçtiğini bildiren Bülbül, “Bu işçi 1 Nisan 2021 tarihinde ücretsiz izne gönderilip 30 gün üzerinden nakdi ücret desteği aldığında eline 1.420,14 TL geçecek. Dolayısıyla 365,86 TL’lik bir gelir kaybı söz konusu olacak” diye konuştu. Kısa çalışmadan çıkıp normal düzene geçen işçiler için ise işverene aylık 1.341 lira prim desteği sağlanacağını aktaran Bülbül, burada tercihin işverene ait olduğunu vurguladı.

Kısa çalışma öncesindeki son 120 gün içinde iş sözleşmesi olan ve 3 yıl içinde 600 gün çalışan işçilerin önünde ücretsiz izne gitmek yerine bir de istifa seçeneği bulunduğunu söyleyen Bülbül, “Bu durumdakiler kısa çalışma sonrası tekrar işsizlik ödeneğine hak kazanmadan işten ayrılsalar bile işsizlik ödeneği alabilecekler” dedi.

İşsizlik Sigortası Fonu 93 milyara geriledi

Özellikle pandemi döneminde istihdam kaybını önlemek amacıyla oldukça etkin kullanılan İşsizlik Sigortası Fonu’ndaki birikimli tutar, 9 Mart 2021 itibarıyla 93 milyar 975 milyon liraya geriledi. 2019 sonunda toplam varlığı 131 milyar 541 milyon lira olan Fon, 2020’de 30 milyar lira civarında azalarak 103 milyar 213 milyon liraya geriledi. Bu yıl da etkin olarak kullanılmaya devam eden İşsizlik Sigortası Fonu’ndaki para, şubat sonu itibarıyla 98 milyar 166 milyon liraya, 9 Mart’ta ise 93 milyar 975 milyon liraya indi. Böylece fondaki para 2019 yılı sonuna göre 37 milyar 166 milyon lira azalmış durumda. 2019’da geliri 40.3 milyar harcaması 36.4 milyar lira olan fonun 2020 yılı geliri 38.2 milyar liraya gerilerken, harcaması 66.5 milyar liraya çıktı. 2020 yılından bu yana fondan yapılan 79 milyar lira civarındaki harcama içinde en yüksek kalemi 32 milyar lira ile kısa çalışma ödeneği ödemeleri oluşturdu. Bu dönemde teşvik ve destekler için 22 milyar lira, nakdi ücret desteği olarak 8.2 milyar lira harcandı.