Çalışan sayısı 30´a ulaştığında işyerlerinde tazminat matematiği oldukça değişiyor.

Çalışan sayısı 30’a ulaştığında işyerlerinde tazminat matematiği oldukça değişiyor.

İşverenin haklı sebebi (İş Kanunu-İ.K. Md. 25) yoksa işine son verilen çalışana kıdem ve ihbar tazminatı ödenir. İşçi sayısı 30’u bulduğunda ise iki kalem ödeme daha çıkabiliyor. ‘İşe iade (almama) tazminatı’ ve ‘Boşta geçen süre ücreti’. (İ.K. Md. 21) İşine son verilen çalışana; kıdem ve ihbar tazminatı işten ayrılırken ödenmiş olsa bile, çalışan mahkemeye gidip ‘işverenin çıkarma nedeni geçerli değildir’ diyebiliyor. Çalışanın işe iade davasını kazandığı durumda da ilaveten iki kalem ödeme daha hak edebiliyor. İşveren; işe iade başlatmama tazminatı ödemek yerine, işine son verdiği çalışanını tekrardan işbaşı da yaptırabilir.

Başlıkta bahsettiğimiz WhatsApp yazışmalarına bakalım şimdi… Kıdem ve ihbar tazminatı ödenip iş akdi feshedilen bir çalışan, geçerli neden olmadığından yola çıkarak İş Mahkemesine başvurmuş. İşveren ise; mahkemeye geçerli nedeni olduğunu, çalışanın iş arkadaşlarıyla WhatsApp yazışmalarında, ‘nezaket ve terbiye kurallarıyla bağdaşmayan sözler sarf ettiğini’ iddia etmiş. Ayrıca işine son verilen çalışanın; diğer çalışanlara olumsuz ifadeler kullandığı, motivasyonlarını düşürdüğünü belirtmiş. Ancak hem iş mahkemesi (Bakırköy 21. İş Mahkemesi) hem üst mahkeme çalışanın işe iadesine karar vermiş, ‘feshin son çare olması’ ilkesine aykırı olarak çalışanın işine son verildiğini belirtmiş. (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi E. 2015/17583, Tarih 9.9.2015)

İŞE İADE TAZMİNATININ KOŞULLARI

En az 30 çalışanı olan işyerlerinde altı ay kıdemi olan çalışanların işe iade hakkı var. İşten çıkarıldıktan sonra mahkemeye bir ay içinde başvurmak gerekiyor. Davayı kazanan çalışan kıdem ve ihbar tazminatına ilaveten, ‘işe iade (almama) tazminatı’ ve ‘boşta geçen süre ücreti’ adı altında iki kalem tazminat ve ücrete daha hak kazanabiliyorlar. (Yeraltı işlerinde çalışan işçilerde kıdem şartı aranmıyor. İ.K. Md. 18) Mahkemeler işe iade davalarında; işten çıkış için geçerli nedenin olup olmadığına bakıyor, geçerli neden görülmüyorsa çalışanın işe iadesine karar veriyor. İşveren; mahkemenin işe iade kararına uymadığında (işçiyi işe tekrar başlatmadığında) çalışanına 4-8 aylık ücreti tutarında tazminat ve 4 aylık ücret tutarına kadar boşta geçen süre ücreti ödemek durumunda kalıyor.

İşe iade davaları ile ilgili Yargıtay İçtihatlarına baktığımızda ilk olarak ‘işten çıkarmanın son çare’ ilkesinin gözetildiğini ve işten çıkarma nedeninin ‘geçerli’ olup olmadığının irdelendiğini görüyoruz.

HANGİ TAZMİNATLAR VERGİLİ, HANGİLERİ VERGİSİZ

ÇALIŞANIN kıdem tazminatı üzerinden yalnızca binde 7.59 oranında Damga Vergisi (DV) kesilir. Gelir Vergisi (GV) ise hesaplanmaz. Mahkemenin, çalışanın işe iadesine karar vermesine rağmen çalışan tekrar işe iade alınmazsa çalışana ücretinin dört ila sekiz aylık ücreti tutarında işe iade (almama) tazminatı ödenir ve bu ödeme üzerinden de DV dışında bir vergi hesaplanmaz.

İşe iade kararı verilen çalışana dört aylık ücretine kadar ödenebilecek ‘Boşta geçen süre ücreti’ üzerinden ise GV ve DV hesaplanır. Çalışana ödenen ihbar tazminatı üzerinden de GV ve DV hesaplanarak vergi dairesine ödenir.