Bayramda vatandaşlarımızın bir kısmı tatil yaparken bir kısmı da çalışıyor. Bayramda çalışan işçilere verilecek ücret normal zamanda kazandıklarının iki katı olacak. Fazla mesai varsa o da eklenecek

Bayram nedeniyle vatandaşlar programlarını yaptılar. Birçok vatandaş bayramda şehir dışında olacak, tatil yapacak, bir bölüm insanımız da aile ziyaretleri ve dinlenmeyle bayramı geçirecek, iş ortamından uzaklaşmış olacaklar. Ancak herkes bu kadar şanslı değil, bir kısım insanımız ise bayram günlerinde bile çalışacak. 

Bayramlarda yapılan çalışmalar için İş Kanunu önemli düzenlemeler getirmiştir. Bayram günlerinde çalışanlara arife günü ve bayramdaki çalışmalarının ücreti zamlı olarak ödenecektir. Ayrıca işveren, “bayram sonrasında izin kullanabilirsin” dese bile, bayramda yapılan çalışma zamlı olacaktır. Yani, sonradan verilecek izin herhangi bir anlam ifade etmemektedir. Bayramda çalışana ücreti zamlı ödenir, işveren isterse daha sonra o çalışmanın karşılığı olarak ayrıca izin verebilir. Bu işverenin yetkisinde olan bir şeydir.

Ücret iki kat artar

Bayramda çalışan işçilere verilecek ücret normal zamanda elde ettikleri ücretin iki katı tutarındadır. Bu zamlı ücret bayramın dört günü için ayrı ayrı ve yine arife günü öğleden sonrası için de ayrıca hesap edilecektir.

Aylık sistemiyle çalışan bir kişi için toplam brüt ücreti 30 güne bölünerek bir günlük ücret tutarı hesap edilecek, ortaya çıkan rakamın iki katı alınarak bayram çalışmasının ücreti ödenmiş olacaktır. Ayrıca bayramda çalışan işçinin eğer bu çalıştığı süreler fazla mesai de oluyorsa, bu sefer bayram sebebiyle iki katı tutarında ücreti değil günlük ücreti en az yüzde 50 oran artırılarak günlük ücretinin iki buçuk katı tutarında ödenmelidir. İşveren çalışanın ücretini bayrama ait fazla mesai ücretini dikkate almadan, bayram öncesinde çalışanı için ödediği ücreti esas alarak hesaplarsa, herhangi bir denetim veya çalışanın şikayeti üzerine idari para cezası ödemek zorunda kalır.

Bayram tatilinin hafta sonuna denk geldiği durumlarda, hafta tatili ücretiyle bayram tatili için ayrı ayrı ücret ödenip ödenmeyeceği sorusu akla gelebilir. Bu gibi durumlarda işverenler hafta tatili için ayrı, bayram tatili için ayrı olarak ücret ödemek zorunda değiller. Hafta sonu iki gün tatil yapılan işler için de sonuç değişmiyor, cumartesi için de ek bir ödeme yapılmıyor.

Önce sözleşmenize bakın

Kural olarak bayram ve genel tatil günlerinde çalışmak istemeyen işçiler işverenleri tarafından çalışmaya zorlanamazlar. Çalışmaya zorlanan işçiler bu durumu şikayet konusu yapar, hatta iş mahkemesine taşırlarsa işyerinden haklı sebeple, kendi istekleriyle ayrılıp tazminatlarını alabilirler. Ancak tam tersi durumda eğer çalışanın hizmet sözleşmesinde veya toplu iş sözleşmesinde bayramlarda çalışmaya izin veren bir hüküm varsa, bu sefer bayram günü de gelip, işverenin talimatıyla çalışmak zorunda kalırlar. Hatta bayram günü çalışmıyorum deyip işe gelmemeleri durumunda üst üste iki gün işe gelmemezlik yaparlarsa, işveren kıdem tazminatı ödemeden çalışanı işten çıkarır. Çoğu zaman okumadan imzalanan sözleşmeler sonradan işten çıkarılmayı kolaylaştıran belgeler haline gelebilir.

Çocuk ve genç çalıştırılmamalı

İş Kanunu’nun çalışan çocuk ve gençleri koruyucu hükümlerinden birisi bayramda her ne ad altında olursa olsun çalıştırılmamalarıdır. Ülkemizde çok sayıda çocuk ve genç çok düşük ücretlerle çalıştırılıyor. Bir de bayram günlerinde onların emeğinden istifade etmek tamamen kuralsız ve emek sömürüsünü anlatan bir durum. Ne var ki, kanunlarımız en azından bayram ve genel tatil günlerinde çalıştırılmalarını yasaklıyor.

Genel olarak 14 yaşını tamamlamış, ilköğretimi bitirmiş ancak 15 yaşını doldurmamış çalışanlar “çocuk işçi” olarak tanımlanmaktadır. 15 yaşını tamamlamış, 18 yaşını bitirmemiş olanlar da “genç işçi” olarak kabul edilmektedirler. İşte bu çocuk ve gençler bayramda çalıştırılmayacak ancak çalışmasalar bile ücretleri işverenlerince tam olarak ödenecektir.

Yurtdışında sağlık hizmeti

Türkiye’nin imzalamış olduğu sosyal güvenlik sözleşmelerinin 15’inde sağlık hizmetleri de kapsam altında. Almanya, Hollanda, Belçika, Avusturya, Fransa, KKTC, Makedonya, Azerbaycan, Romanya, Bosna Hersek, Çek Cumhuriyeti, Arnavutluk, Lüksemburg, Hırvatistan ve Sırbistan kapsamda. Ancak Azerbaycan ve Arnavutluk iç mevzuatı nedeniyle uygulanamıyor. Dolayısıyla 13 ülkede sağlık hizmetlerinin SGK tarafından karşılanması mümkün.

Bu ülkelerde sağlık hizmetlerinden yalnızca 4/a’lı sigortalılar ve bu sigortalıların bakmakla yükümlü olduğu kişiler faydalanabiliyor. Yalnızca Almanya’da 4/b ve 4/c’li sigortalılar da kapsamda. Yine turistik seyahatlerde yalnızca acil durumlarda sigortalıların sağlık hizmetleri masraflarını SGK karşılıyor. Bir tek Almanya’da turistik amaçlı sigortalıların durumu derhal müdahaleyi gerektirenler ve ertelenmesi mümkün olmayan diyaliz veya kronik hastalıkların tedavilerinin de karşılanması mümkün.