İstanbul Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Tonak, İsviçreli Credit Suisse tarafından yayımlanan Küresel Servet Veri Kitabı’na göre 2014 ortası itibarıyla Türkiye’nin en zengin yüzde 1’lik kesimi ülke servetinin yüzde 54.3’e sahip olduğunu belirterek “Bu rakamla Türkiye dünyanın ikincisi. Önünde ise Rusya var. Ancak bir konuda Rusya’yı geçmiş durumdayız. 2000-2014 arasında Türkiye, en zengin yüzde 1’lik kesimin toplam servetteki payının, yüzde 43 yükselerek en hızlı arttığı ülke oldu. Rusya’da bu oran yüzde 25. ‘AKP ne yaptı’ sorusunun en açık cevaplarından birisi bence bu” dedi.
İstanbul Kültür Üniversitesi tarafından Doç. Dr. Sinan Alçın moderatörlüğünde düzenlenen Yoksulluk Paneli’nde, İstanbul Bilgi Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Ahmet Tonak ve Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi’nden (BETAM) Dr. Ayşenur Acar, Türkiye’de gelir ve servet eşitsizliğinin artan boyutlarını masaya yatırdı.
Prof. Ahmet Tonak, Dünya Bankası’nın 2012 verilerine göre, Türkiye’de 16.6 milyon yoksul olduğunu, bunun da nüfusun yüzde 22’lik kesimine denk geldiğini belirtti. Dünya Bankası’na göre kişi başına günlük 4.3 doların altında harcama yapanlar yoksul olarak tanımlanıyor. Nüfusun beşte birinden fazlasının yoksul olduğuna işaret eden Tonak, Türkiye’de yoksulluğu besleyen en önemli unsurları, kırsal alanlardaki nüfusun güvencesiz çalışan kesime dönüşümü, düşük ücret ve işsizlik olarak sıraladı.
AKP yoksulluğu yönetiyor
Türkiye’de servet bilgisini yakalamanın zor olduğuna işaret eden Tonak, bu nedenle bu konuda ciddi işler yapılmadığını belirtti. Prof. Tonak, yoksullukla mücadele için ise şunları önerdi: “Birincisi; insanca yaşanabilir bir ücret. Ancak bu vatandaşlık geliri değil. Vatandaşlık geliri, belli bir seviyenin altında geliri olan aileye devletin yaptığı yardım. AKP bunu bir şekilde yapıyor. Ancak bu yoksulluğu çözmüyor, ancak yönetilebilir hale getiriyor. Her iş için uygulanacak ücretin insanların temel ve insani ihtiyaçlarını karşılayacak düzeye çıkarılması gerekir. İkincisi ise çalışma saatlerinin indirilmesi. Günlük 8 saatten 7 saate indirilmesi bile işsizlik oranında yüzde 12.5’lik bir azalma sağlar.”
Bölgesel adaletsizlik zirvede
TÜİK’in yoksulluk sınırı ölçütüne göre bölgesel göreli gelir yoksulluğu yüzde 19.2 iken Güneydoğu Anadolu’da yüzde 60.1’e çıkıyor. Credit Suisse’nin raporuna göre ise Türkiye’nin en zengin yüzde 1’lik kesiminin toplam servetten aldığı pay 2010-2014 arasında yüzde 42.52 oranında artarken en zengin yüzde 10’luk kesimin payı yüzde 16.5 arttı. Türkiye’de en zengin yüzde 1 ülke servetinin
yüzde 54.3’üne, yüzde 10 ise servetin yüzde 77.7’sine sahip.
Nüfusun yarıdan fazlası yoksun
Avrupa Birliği’nin ölçütüne göre ise Türkiye’de 2012’de nüfusun yüzde 56.6’sı şiddetli maddi yoksunluk içinde yaşıyor. BETAM Araştırmacısı Dr. Ayşenur Acar’ın verdiği bilgiye göre, AB şiddetli maddi yoksunluk ölçütünde yer alan 9 göstergeden 4’üne sahip olamayanlar “şiddetli maddi yoksun” olarak tanımlanıyor. Bu göstergeler, “kira ve faturaların ödenmesi, evin ısınma ihtiyacının yeterince karşılanması, beklenmedik harcamaların karşılanması, her iki günde bir et, balık ya da protein eşdeğer gıdaların tüketilmesi, evden uzakta bir haftalık tatil masrafının karşılanması, bir arabaya, bir çamaşır makinesine, bir renkli televizyona, bir telefona sahip olunması” olarak sıralanıyor. Yoksulluğun ölçülmesinde farklı yöntemler kullanıldığını belirten Acar, şunlara dikkat çekti:
* AB ölçütüne göre 2012’de temel ihtiyaçlarda yoksunluk yüzde 20.6.
* Yoksul şartlarda büyüyen çocukların ileride yetişkin olduklarında yoksul olma ihtimali daha fazla. Türkiye’de 0-15 yaş arası çocukların şiddetli maddi yoksunluk oranı 2011 verilerine göre yüzde 63.5.
* Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre Türkiye’de kişi başına günlük 4.3 doların altında harcama yapanların oranı yüzde 2.02, 2.15 doların altındakilerin oranı yüzde 0.6.
* Türkiye’de göreli gelir yoksulluğu 2013’te yüzde 22.4, bölgesel göreli gelir yoksulluğu 2012’de yüzde 19.2.
