Hukukçular, hükümetin yüksek yargıdaki yeni anayasa değişikliği teklifine tepki gösterdi:
Tek adam tek mahkeme
Hukukçular, iktidarın yeni anayasada Yargıtay ve Danıştay’ı kaldırarak yüksek yargıyı tek çatı altında toplama planını tepkiyle karşıladı. Eski Yargıtay Başkanı Sami Selçuk, düzenlemenin Meclis’ten geçmesi halinde “siyaset ile iç içe yaşayan bir yargı sisteminin oluşacağını” kaydetti. Anayasa hukukçusu Prof. Ülkü Azrak, Danıştay’ın 1868’den bu yana görev yaptığını belirterek “Bundan sonra idarenin hukuka aykırı işlemlerine karşı dava açmak hayal olacak” dedi.
Hükümet, yeni anayasa için verdiği öneride, Yargıtay Danıştay ve Askeri Yargıtay’ın kaldırılmasını ve yerine temyiz mahkemesinin kurulmasını öngördü. Anayasa Mahkemesi’nin de anayasa değişikliklerini esastan incelemesine son vermek isteyen hükümet, buraya atanacak 17 üyenin 9’unu Meclis’in seçmesini istiyor. Hukukçular ise yüksek yargıya yönelik bu değişiklikleri şöyle değerlendirdi:
Eski Danıştay Başkanı Nuri Alan: Bugünkü oluşumu dikkate alacak olursak iktidarda olan parti Anayasa Mahkemesi’ni oluşturacak demektir. İdari yargı ile Yargıtay’ın birleştirilmesi büyük zorluklar getirecektir. Yargı şu an zaten dolaylı olarak iktidara bağlı. Ama şimdi bunlar kendilerine bağlı bir statüde, başkan ve adamlarının oluşturacağı yeni yargı istiyorlar.
Sami Selçuk: Anladığım kadarıyla iktidar Anglosakson ve Kara Avrupası sistemlerinin karmasını getiriyor. Sistem değişikliği istiyor. Bunun anlamı şudur: Yargısı zaten Adalet Bakanlığı’na bağlıdır. Siyaset ile iç içe yaşayan bir yapı oluşturulacak. İktidarı elinde bulunduran parti kendisine göre Türkiye’yi biçimlendiriyor. Bunun adı reform değil, yeniden biçimlendirmedir. Bu yapılırsa, Yargıtay üyelerinin de bağımsızlığını ortadan kaldırır.
Hikmet Sami Türk: Yargıtay ve Danıştay’ı tek çatı altında toplarsanız, iş yükü daha da artar. Anayasa Mahkemesi’nin anayasa değişikliklerini esastan inceleme yetkisini kaldırmak askeri müdahale dönemlerinde dahi düşünülmedi. Şimdi buna yönelik değişiklik, AYM’nin 2008’de türbana ilişkin anayasa değişikliğini iptal etmesine yönelik bir tepkinin ürünüdür. İleride iktidar, devletin ve Cumhuriyetin niteliklerine aykırı değişiklik yapacak ve bunu hukuk devleti adına denetleyecek organın yetkisi de kalmayacak. Sonuç olarak bu tek adam, tek mahkeme, tek- sesli anayasa sistemine doğru bir gidişin ifadesidir.
Prof. Ülkü Azrak: Bu değişikliğin anlamı çok açık. İdari yargıyı ortadan kaldırıyorlar. Danıştay’dan çok rahatsızlar. İstedikleri sonuçları alamıyorlar. İdare üzerindeki yargısal denetimi yok etmeye çalışıyorlar. Artık idari yargının bağımsızlığı ortadan kalkacak. Bütün mesele orada. Sistematik bir biçimde önce Silahlı Kuvvetleri etkisiz kıldılar. Şimdi de sıra yargıya geldi. Bundan sonra idarenin yaptığı hukuka aykırı işlemlere dava açmak hayal olacak.
Güven Dinçer (Eski Anayasa Mahkemesi Başkanvekili): 2010’daki anayasa değişikliği yetmedi, hızlarını kesmedi. Yargıyı tam ellerine alamamışlar anlaşılan. 145 senelik Danıştay’ı, Yargıtay’ı ortadan kaldırıyorlar. Oysa Danıştay devletin temelidir. Beğenmedikleri kurumları tasfiye ediyorlar. CHP, bence artık anayasa görüşmelerinden çekilmelidir. Bu işin çözümü hukuki değil siyasidir. Bunlar hiç bilmediğimiz bir düzen kuracak.