Şekerlemeler, reçeller, alkollü ve alkolsüz içkilerde kullanılan ve pancar şekerine göre daha ucuz olduğu için tercih edilen nişasta bazlı şekerde kaçak üretim yapılıyor.

       Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu (YDK), şekerlemeler, reçeller, alkollü ve alkolsüz içkilerde kullanılan ve pancar şekerine göre daha ucuz olduğu için tercih edilen nişasta bazlı şekerde (glikoz) kaçak üretim yapıldığını tespit etti. Şeker Kurumu’nun belirlediği kotaların dışında kaçak üretim yapan şirketler veya miktarları hakkında bilgi vermeyen YDK “kaçak üretimin önüne geçilebilmesi için debimetre alımının bir an önce gerçekleştirilmesi ve tesislere montajlarının yapılmasını” istedi. YDK’nin 7 Ekim 2010’da onaylanan ancak Meclis’te henüz görüşülmeyen “Şeker Kurumu 2009 Yılı Raporu”nda şu ifadeler yer aldı:

       Hedef üreticiye gelir sağlamak: Türkiye’de şeker politikalarında 4634 sayılı Şeker Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle önemli değişimler olmuştur. Kanunun özü kendi kendine yeterliliği esas alacak şekilde şeker üretim ve arz planlaması ve üreticilere sanayicilere gelir güvencesi sağlamaktır.

       Üretim kotayla yapılıyor: Kanunda arzın Şeker Kurulu tarafından belirlenecek kotayla planlanmasına ilişkin hükümler yer almaktadır. Yasada A kotası; yurtiçi talebe göre üretilen ve pazarlama yılı içinde iç pazara verilebilen şeker miktarı, C kotası; işlenmek üzere ihraç kaydıyla temin edilen ham ve beyaz şeker olarak tanımlanmıştır.

       NBŞ’de 5 üretici var: Türkiye’de 5 şirkete ait 6 fabrikada nişasta bazlı şeker (NBŞ) üretimi yapılmaktadır. Söz konusu fabrikaların yıllık kapasiteleri yılda toplam 900 bin tondur. 2008/2009 pazarlama yılı için 333 bin ton A şekeri kotası üretici şirketlere kapasiteleri dikkate alınarak dağıtılmıştır. Ancak aynı dönemde satışların 415 bin ton olarak gerçekleşmesinin, üretilen C şekeri satışından ileri geldiği anlaşılmıştır.

       Denetleme yatırımı yapılmadı: Şeker Kurumu’nun 2009 bütçesinde NBŞ üreten şirketlerin üretim miktarlarının izlenmesi için sıvı ölçer (debimetre) alımı ve montajı için yatırım ödeneği olarak 1.511.000 TL öngörülmüş olup, herhangi bir harcama yapılmamıştır.

       Kaçak üretimin önlenmesi: 2008’de 474.500 TL harcanarak 13 debimetre alınmış olup, bunlardan 12 adedinin şirketlere montajları yapılmıştır. Üretim miktarlarının izlenmesi ve kaçak üretimin önlenmesi bakımından 21 adet daha alınarak, halen stokta bulunan bir adet debimetre ile birlikte 22 adedinin daha montajı yapılmalıdır.

       Debimetreler bir an önce alınmalı: NBŞ üreten şirketlerin üretim miktarlarının izlenmesi ve kaçak üretimin önüne geçilebilmesi için debimetre alımının bir an önce gerçekleştirilmesi ve tesislere montajının yapılması önerilir.