Kayıtdışı istihdamla mücadele devam ediyor ama oran iyileşse de kayıtdışı çalışan sayısı çok büyük..

Kayıtdışı ekonomiyle ve kayıtdışı istihdamla mücadele için planlı döneme geçilse de Türkiye’de kayıtdışı çalışanların sayısı 9 milyon dolayında kalmaya devam ediyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik, son verilere göre, kamu kurum ve kuruluşları ile bankaların, elektriksu-gaz aboneliklerinin bilgi paylaşımının başladığı Mayıs 2008’den bu yana kayıt altına alınan işçi sayısının 1 milyon 584 bin kişi olduğunu açıkladı.
Bilgi paylaşımı uygulamasının başladığı 2008 yılında 9 milyon 220 bin kişi, toplam istihdamın yüzde 44’ünü oluştururken, bu oran yıllar içinde azaldı ve Ağustos 2013 itibariyle yüzde 37.8’e indi. Ancak kişi sayısı 9 milyon 803 bin kişi oldu. kayıtdışı çalışanların detay verilerinde ise sanayi ve hizmetlerde (tarım dışı) çalıştırılanlar kadar, kendi aile işinde kayıtdışı ve ücretsiz çalıştırılanlar ve kendi hesabına çalışanların ağırlığının büyük olması dikkat çekti. Kendi hesabına çalışan ve kendi ailesine kayıtdışı-ücretsiz hizmet verenler, 6 milyon 245 bin kişiyi oluşturuyor. Türkiye’nin kayıtdışı çalışmanın önüne geçmek amacıyla başlattığı planlı mücadele döneminde ilerleme sağlansa da çok büyük sayıda kişi hala sosyal güvencesiz olarak çalışmaya devam ediyor.
Bu kapsamda, 2008 yılında ilk kez kamu kurum ve kuruluşları ile bankalar, özel okullar, elektrik, telekomünikasyon, su, doğalgaz aboneliği gibi kayıtların SGK ve Çalışma Bakanlığı ile paylaşılmasına yönelik düzenleme yapıldı. Bu yolla çok sayıda kayıtdışı çalışan şirket ve kişinin bilgilerine ulaşıldı ve kayıt altına alındı. 2008’de yüzde 43.5 olan kayıtdışı çalışma oranı, son açıklanan verilerin kapsadığı Ağustos 2013 itibariyle yüzde 37.8’e geriledi. Oransal gerilemeye rağmen, 2008’de kayıtdışı çalışanların sayısı toplam 9 milyon 220 bin kişiyken, 2013 Ağustos ayında bu sayı 9 milyon 803 bin kişi olarak gerçekleşti. TÜİK verilerine göre, kayıtdışı çalışanların çok büyük kısmının kendi hesabına çalışanlar ile ailelerinin yanında olanlar olması dikkat çekti. Gerçek anlamda emek ve hakları istismar edilen, başkaları tarafından kayıtdışı çalıştıranların oranı ağustos ayında 3 milyon 398 bin kişi ile yüzde 20.6’lık ağırlıkta gerçekleşti. Kendi hesabma kayıtdışı çalışanlar ile aile işlerinde kayıtdışı çalışanların toplamı, toplam kayıtdışı çalışmalım yüzde 63’ünü oluşturdu.
TÜİK tarafından bu iki sınıflamada kayıtdışı çalışanların sayısı 6 milyon 245 bin kişi olarak hesaplandı.

Ağırlık sanayi ve hizmetler sektöründe
Ücretli ve yevmiyeli olarak kayıtdışı çalıştırılanların büyük kısmının tarım dışı sektörlerde olması dikkat çekti. Tarım sektöründe aile işi ve kendi işinde kayıtdışı çalışma toplamı 5 milyon 685 bin kişi olarak gerçekleşti.
Tarım sektöründe kayıtdışı ücretli olarak çalıştırılan kişi sayısı 724 bin kişi oldu. Ücretli ve yevmiyeli olarak tarım dışında, (imalat sanayii ve hizmetler sektörü) çalıştırılan kişi sayısı 2 milyon 804 bin kişi olarak hesaplandı. Bu kapsamda 1 milyon 78 bin kişinin kendi hesabına çalıştığı, 312 bin kişinin de aile işinde ücretsiz çalıştırıldığı belirlendi. Kadınların daha yüksek oranda kayıtdışı çalıştırılması da dikkat çekti. Erkeklerde kayıtdışı çalıştırma oranı yüzde 31.1 seviyesindeyken, kadınlarda yüzde 53.4 olarak gerçekleşti. Kadınların emek istismarının büyük kısmının ise tarım sektöründe gerçekleşmesi dikkat çekti.