2821 Sayılı Sendikalar Kanunu ile 2822 Sayılı Toplu iş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu´nun değiştirilmesi gündemde.

       2821 Sayılı Sendikalar Kanunu ile 2822 Sayılı Toplu iş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu’nun değiştirilmesi gündemde. Hükümet ile işçi ve işveren konfederasyonları arasında yapılan görüşmelerde 2821 değişiklikleri konusunda büyük ölçüde uzlaşmaya varılmış durumda. Ancak 2822 ile 2821 ikiz yasalar oldukları için ve 2822 sayılı yasa sendikal örgütlenme açısından kilit önemde olduğu için bu yasada ilerleme sağlanmadan 282i’de yapılacak iyileştirmelerin etkisi son derece sınırlı olacaktır, öte yandan bu iki yasa 12 Eylül’ün yasakçı mantığı ile hazırlandığı için tadilata değil yeni baştan düzenlemeye ihtiyaç vardır.

       2821 büyük ölçüde sendikaların iç hayatını düzenlerken 2822 toplu iş sözleşmesi yetkisi, toplu iş sözleşmesi süreci ve grev hakkı açısından yaşamsal önem taşıyor. 2822 bir tür yutan elemandır. Eğer 2822 demokratikleştirilmezse 2821 değişiklikleri etkisiz kalır. 2821’de yapılması planlanan değişiklikler ile bunların olumlu ve olumsuz yönlerine kısaca bakalım.

       Sendika kuruluşunda işkolu esası korunmakta ve sendika türleri işkolu sendikası ve konfederasyonla sınırlanmaktadır, işkolu esası ve sendika türüne ilişkin sınırlamalar 87 sayılı ILO sözleşmesine aykırıdır. Uzlaşma taslağı ile işkolu sayısı 28’den 18’e indirilmesi ise olumlu bir düzenlemedir. Böylece şu an var olan birçok ya’ pay işkolu ortadan kalmış olacaktır.

       Değişikliklerle sendika kurma ve sendikal işleyiş açısında bazı kolaylıklar getiriliyor. Sendikal organların sayısına ilişkin düzenlemeler yasa metninden çıkarılarak sendika tüzüklerine bırakılıyor. Sendika kuruculuğu için işkolunda fiilen çalışma ve Türk vatandaşı olma koşulu kaldırılıyor. Ancak işyeri delege seçimlerinin demokratikliği konusundaki sorunlar devam etmektedir.

       Sendikaya üye olma işlemi kolaylaştırıyor. Sendikaya üyelik ve istifada noter koşulu kaldırılarak e-üyelik yöntemi getiriliyor. Bu değişikliğin örgütlenme açısından önemli olduğunun altını çizmek gerekir. Çünkü gerek noter masrafı gerekse işçinin notere girme zorluğu nedeniyle bu mekanizma örgütlenmeyi ciddi olarak geciktiriyordu, öte yandan sendika üyeliği yaşı asgari çalışma yaşı olan 15’e indiriliyor. Ancak emeklilik halinde sendika üyeliğinin düşmesine yönelik düzenleme değiştirilmiyor. Oysa ILO’ya göre emeklilerin sendika üyeliğinin düşüp düşmeyeceği konusu sendika tüzüklerine bırakılmalıdır.

       İşçilerin birden çok sendikaya üye olma yasağı devam etmekte. Ancak aynı işkolunda ve aynı zamanda farklı işyerlerinde çalışan işçilerin birden çok sendikaya üye olabilmelerine olanak tanınmaktadır.

       İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici sebep olmaktan çıkarılıyor. Böylece işverenlerin hileli işkolu tespit davalarının önüne kısmen geçilebilecektir. Ancak 2822 sayılı yasada var olan yetki tespit sistemi değişmediği sürece bu değişiklik anlamlı olmayacaktır.

       İşyeri sendika temsilcisinin iş güvencesi (eski haline getirilerek) güçlendiriliyor. Temsilcinin işten çıkarılması halinde mahkeme işe iade kararı verirse temsilcinin işe başlatılması zorunlu hale getiriliyor. Aksi halde iş ilişkisinin devam ettiği kabul edilerek ücreti ve diğer haklarımın ödenmeye devam edilmesi öngörülüyor.

       2821 değişiklikleri içinde mali konular da var. Üye aidatının üst sınırı kaldırılıyor ve üye aidatı miktarı sendika tüzüklerine bırakılıyor. Ayrıca sendikaların gelir ve giderlerine ilişkin mali denetimin yeminli mali müşavirlerce yapılması öngörülüyor. Ancak sendikalar demokratik ve şeffaf bir içyapıya kavuşmadığı sürece bu değişiklikler yeni sorunlar yaratabilir.

       2821 sayılı yasada sağlanan uzlaşma eskiye göre ilerlemeler içermektedir fakat asıl sorun 2822’dir. 2822 sendikal faaliyetin can damarıdır. 2822 demokratikleşmediği sürece, 2821’de yapılan değişiklikler sendikal örgütlenmeye katkı sağlamaz. 2822’de var olan yetki sistemi ne olacaktır? Yetki şimdiki sistemde olduğu gibi bakanlık tarafından mı saptanacaktır? Yetki itirazı durumunda yetki işlemleri duracak mıdır? işkolu düzeyinde yüzde 10 barajı ile işyeri ve işletme düzeyindeki yüzde 50 1 barajı ne olacaktır? Grev yasakları, grev ertelemeleri ve Yüksek Hakem Kurulu’na ilişkin düzenlemeler değişecek mi?

       2822, 2821’in yutan elemanıdır. O yüzden dereyi görmeden paçaları sıvamak için erken. Asıl ölçüt 2822’de yapılacak değişiklikler olacaktır.