Emeğin Gücü, Emekçinin Yanındayız...
TEKGIDA-İŞ SENDİKASI
TEKGIDA-İŞ SENDİKASI
ATAKEY
FELDA IFFCO
PERFETTİ VAN MELLE
KRAFT HEİNZ
SAFE SPİCE
SAGRA
İZTARIM
DOĞANAY
KESKİNOĞLU
BARRY CALLEBAUT
BEL KARPER
Cargill
Doğadan
Tarım Kredi Birlik
Bolez Piliç
Badem Su
İzmir Su
Elmacık Atasu
Sek_Süt
Yudum_Yag
ORYANTAL TÜTÜN PAKETLEME
Olin_Yag
NuhunAnkaraMakarnasi
Nestle_Su
Pinar
Savola
Pepsi
Tuborg_Bira
Nestle cereals
Yepaş Ekmek
Yesaş
Mey
Nestle
Mauri_Maya
Lipton_Dosan
Mondelez
TtlTutun
TrakyaBirlik
Tat
Tamek
Sırma Su
Sunel
KristalYag
Knorr_Besan
Kent_Cadbury
Efes
ELİT Cikolata
Erikli_Su
Eti
Evyap
Ferrero
Filiz Makarna
Timtas
Kavaklıdere
ibb kent ekmek
Hayat Su
Haribo
Frito Lay
BAT
Barilla_Makarna
Banvit
Aroma
Ankara Fırınları
Akmina
Alpin Su
Bimbo QSR
Bolca Mantı
BUNGE YAĞ
Chipita Gıda Üretim A.Ş.
Coca Cola
Damla Su
Danone
Dr Oetker
Agthia
ATAKEY
FELDA IFFCO
PERFETTİ VAN MELLE
KRAFT HEİNZ
SAFE SPİCE
SAGRA
İZTARIM
DOĞANAY
KESKİNOĞLU
BARRY CALLEBAUT
BEL KARPER
Cargill
Doğadan
Tarım Kredi Birlik
Bolez Piliç
Badem Su
İzmir Su
Elmacık Atasu
Sek_Süt
Yudum_Yag
ORYANTAL TÜTÜN PAKETLEME
Olin_Yag
NuhunAnkaraMakarnasi
Nestle_Su
Pinar
Savola
Pepsi
Tuborg_Bira
Nestle cereals
Yepaş Ekmek
Yesaş
Mey
Nestle
Mauri_Maya
Lipton_Dosan
Mondelez
TtlTutun
TrakyaBirlik
Tat
Tamek
Sırma Su
Sunel
KristalYag
Knorr_Besan
Kent_Cadbury
Efes
ELİT Cikolata
Erikli_Su
Eti
Evyap
Ferrero
Filiz Makarna
Timtas
Kavaklıdere
ibb kent ekmek
Hayat Su
Haribo
Frito Lay
BAT
Barilla_Makarna
Banvit
Aroma
Ankara Fırınları
Akmina
Alpin Su
Bimbo QSR
Bolca Mantı
BUNGE YAĞ
Chipita Gıda Üretim A.Ş.
Coca Cola
Damla Su
Danone
Dr Oetker
Agthia
15 Eylül 2020
12 EYLÜL DARBESİ SONRASINDA SENDİKAL HAKLAR

1961 Anayasası Türkiye’de sendikal hak ve özgürlükleri büyük ölçüde güvence altına almıştı.

12 EYLÜL DARBESİ SONRASINDA SENDİKAL HAKLAR

1961 Anayasası Türkiye’de sendikal hak ve özgürlükleri büyük ölçüde güvence altına almıştı. 1963 yılında Bülent Ecevit’in çalışma bakanı olduğu dönemde kabul edilen 274 sayılı Sendikalar Kanunu ve 275 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu ile bu hakların kullanılması düzenlenirken, bazı kısıtlamalar da getirilmişti. Bu kanunların uygulanması 12 Eylül 1980 Darbesi sonrasında durduruldu. 1982 Anayasası ile sendikal hak ve özgürlüklerde önemli kısıtlamalara gidildi. 1983 yılında Milli Güvenlik Konseyi tarafından (Danışma Meclisi’nde bile görüşülmeden kabul edilen) 2821 sayılı Sendikalar Kanunu ve 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu ile, Anayasa’da getirilen kısıtlamalar daha da pekiştirildi. Bu kanunlarda 1980’li yılların sonlarından itibaren yapılan değişikliklerle bu kısıtlamaların bir bölümü iptal edildiyse de, birçok kısıtlama devam etti. 2012 yılında kabul edilen ve bu iki kanunun yerini alan 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu ile 12 Eylül Darbesi sonrasında hak kayıplarının önemli bir bölümü sürdürüldü.

SENDİKAL HAK KAYIPLARI
 
12 Eylül Darbesi öncesinde sendika yöneticilerinin aynı zamanda milletvekili olabilmelerinin önünde bir engel yoktu. Sendikasının yöneticiliğini de sürdüren sendikacı, milletvekili olduğunda, kendi partisi içinde de daha etkili oluyor ve sendikal sorunları partisinin gündemine taşıyabiliyordu. 1982 Anayasasının 82. maddesi, milletvekilliği ile sendika yöneticiliğini bağdaşmaz görevler olarak kabul etti. Böylece, milletvekili seçilen sendika veya bunların üst kuruluşlarının yöneticilerinin bu görevlerinin sona ermesi öngörüldü. Bu düzenleme, sendikaların gücünün Meclis’e yansıtılmasına engel oldu. 1961 Anayasasında işverenlerin lokavt yetkisi yer almıyordu. 1982 Anayasasında işverenlere lokavt yetkisi tanındı. Bu yetki günümüzde de devam ediyor. 12 Eylül Darbesi öncesinde bir sendikanın bir işyerindeki işçiler adına toplu iş sözleşmesi yapması için o işyerindeki işçilerin yarıdan fazlasını temsil etmesi yeterliydi. Darbe sonrasında getirilen ve halen yürürlükte olan düzenlemelerde, bir sendikanın bir işyerinde yetkili olabilmesi için önce “ehil” olması, işkolunda çalışan işçi sayısının en az yüzde onunu (günümüzde yüzde birini) temsil etmesi koşulu getirildi. Bu “baraj” koşulu, önemli bir sendikal hak ihlalidir. Darbe öncesinde toplu sözleşme görüşmelerinin süresi konusunda yasada bir kısıtlama yoktu. Toplu iş sözleşme görüşmeleri, tarafların iradesine bağlı olarak belirlenirdi. Darbe sonrasındaki mevzuatta ve günümüzde, toplu sözleşme görüşmeleri altmış günle sınırlandırıldı.
 
GREV HAKKINDAKİ KAYIPLAR
 
Darbe öncesinde uygulanan mevzuatta, karar verilmiş veya başlamış olan bir kanuni grev, memleket sağlığını veya milli güvenliği bozucu nitelikte ise, Bakanlar Kurulu bu grevi en çok otuz gün süre ile geciktirebiliyordu. Bakanlar Kurulu, Yüksek Hakem Kurulu’nun görüşünü aldıktan sonra, geciktirme süresini altmış gün daha uzatabiliyordu. Ancak bu sürenin sonunda sendikanın greve çıkma hakkı vardı. Darbe sonrasında, hem 1982 Anayasası ile, hem de ilgili kanunlarla erteleme süresi sonunda greve çıkma imkanı ortadan kaldırıldı. Anayasada halen yürürlükte olan hüküm şöyledir: “Grev ve lokavtın yasaklandığı hallerde veya ertelendiği durumlarda ertelemenin sonunda, uyuşmazlık Yüksek Hakem Kurulunca çözülür.” 6356 sayılı Kanunda bu hüküm devam etmektedir. Darbe öncesinde bir işyerinde yürürlükte bulunan bir toplu iş sözleşmesinin hükümleri işveren tarafından ihlal edilir ve işveren, işçilere ve sendikalara yönelik yükümlülüklerini yerine getirmezse, sendikanın “hak grevi” uygulama hakkı vardı. Diğer bir deyişle, “hak uyuşmazlıkları” “hak grevi”ne imkan tanıyordu. Darbe sonrasında bu hak ortadan kaldırıldı. Günümüzde işverenlerin hak ihlali durumunda sendikanın hak grevi hakkı yoktur.
 
Darbe öncesinde bir sendika bir işyerinde grev kararı alıp bunu yasada öngörülen süre içinde karşı tarafa bildirdikten sonra istediği zaman grev uygulamasına geçerdi ve grev uygulamasını işverene önceden bildirme yükümlülüğü yoktu. Sendikalar, bu nedenle, grev kararını aldıktan sonra gerektiğinde aylarca işvereninin zayıf anını beklerler ve işverenin işyerine yeni işçi alması veya makineleri ve stokları işyeri dışına çıkarmasına fırsat vermeden, bir anda grevi başlatabilirdi. Darbe sonrasında getirilen ve günümüzde de yürürlükte olan mevzuata göre, grev kararı uyuşmazlık tutanağının tebliği tarihinden itibaren altmış gün içinde alınabilir ve bu süre içerisinde altı iş günü önceden karşı tarafa bildirilecek tarihte grev uygulamasına gidilebilir. Bu düzenleme grev hakkının ciddi bir biçimde kısıtlanmasıdır. Bazı işyerlerinde işverenler, altı işgünü önceden bildikleri grev uygulama kararına karşı, grevi etkisiz kılacak önlemler alabilmektedir. Grevin altmış gün içinde uygulanma zorunluluğu da sendikanın elindeki önemli bir mücadele aracını etkisiz kılmaktadır. Grev hakkına ilişkin önemli bir kısıtlama da, geçmişte grev yasakları kapsamında olmayan bazı işyerlerinin darbe sonrasında grev yasağı kapsamına alınmasıdır. 12 Eylül Darbesi öncesinde sendikal mücadele içinde olan işçi ve sendikacı sayısı iyice azaldı. Daha sonraki kuşaklar ise bu dönemin haklarını genellikle bilmiyor. 12 Eylül Darbesi’nin 40.yıldönümünde bu ve benzeri kayıpları hatırlamakta ve bu hakların geri alınmasını da sendikal mücadelenin gündemine dahil etmekte yarar vardır.
DİĞER HABERLER
YIKIMIN FATURASI EMEKÇİ İLE EMEKLİYE
YIKIMIN FATURASI EMEKÇİ İLE EMEKLİYE

OCAK’TA açıklanan 17 bin 2 TL’lik asgari ücrette döviz kurları nedeniyle meydana gelen kayıp 1.612 TL’ye ulaştı. En düşük memur maaşı ise 3 bin 94 TL eridi. 10 bin TL’lik en düşük emekli maaşı ise 399 dolardan 310 dolara geriledi.

YAŞLININ KADERİ YOKSULLUK OLDU
YAŞLININ KADERİ YOKSULLUK OLDU

Derinleşen ekonomik kriz ve hayat pahalılığı yaşlıları yoksulluğa mahkûm etti. TÜİK verilerine göre yaşlılarda yoksulluk patlaması yaşandı. Ülkedeki yaşlılarda yoksulluk oranı 4 yılda yüzde 7,5 arttı.

İŞSİZLİK YENİDEN KRİTİK SORUNLARDAN BİRİ OLABİLİR
İŞSİZLİK YENİDEN KRİTİK SORUNLARDAN BİRİ OLABİLİR

İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, gelecek aylarda istihdamın seyrinin, büyümedeki yavaşlamanın keskinliği ve süresine bağlı olarak şekilleneceğine dikkat çekerek, “İşsizliğin Türkiye ekonomisinde yeniden kritik sorunlardan biri olması ihtimal dahilinde” uyarısında bulundu.

ÜCRETİ ÖDENMEYEN VEYA EKSİK ÖDENEN İŞÇİ NE YAPABİLİR?
ÜCRETİ ÖDENMEYEN VEYA EKSİK ÖDENEN İŞÇİ NE YAPABİLİR?

Ekonomik kriz derinleştikçe toplu iş sözleşmesi kapsamındaki işçilerin ücret ve yan ödemelerinin ödenmesinde giderek artan sıkıntılar yaşanacağı açıkça görülüyor.