Kamunun artan borçlanma ihtiyacına bağlı olarak faiz giderlerindeki yükseliş eğilimi de sürüyor.

İlk 9 ayda faiz ödemeleri geçen yıla göre yüzde 82 artışla 1 trilyon 662 milyar liranın üzerine çıkarken, yılın tamamında yüzde 13,2 olarak öngörülen faiz giderlerinin bütçe harcamalarındaki payı da yüzde 16’yı aştı. Diğer bir hesaplamayla her 100 liralık vergi gelirinin 21,4 lirası da faiz ödemesine gitti.

Çok değil, 8 yıl önce, 2017’de toplanan her 100 liralık verginin 12,5 lirası faize

gidiyordu. 2025 yılı 9 aylık bütçe sonuçlarına göre şimdi 21,4 lirası gidiyor!

Bunun bir nedeni borçlanmanın hızlanması (aydan aya 300 milyardan

fazla artıyor!), diğer nedeni de tefeci faizlerle borçlanma…

Kamuda harcanan her 100 liranın 13,2 lirası faize gidiyor. Toplanan her 100 liralık verginin 21,4 lirası faize gidiyor. Rakamlar büyük ama daha kötüsü faiz harcamalarının toplam harcamalar ve vergi gelirlerine oranının son yıllarda giderek artması…

Kamuda faiz harcamalarının toplam harcamalara oranı önceki yıllarda da yüksekti ancak, iyileşme vardı. 2022’den sonra ise hızla bozulmaya başladı. 2010 sonrası en yüksek oranın (%16,5) görüldüğü 2010 yılı seviyelerine döndü. 2022’de yüzde 10,6, 2023 yılında ise faiz harcamalarının toplam harcamalara oranı yüzde 10,2’ydi. Eğer 2025 bütçesi planlandığı gibi gerçekleşirse oran yüzde 13,2 olacak. Bu zor görünüyor çünkü ilk 9 ay bütçe verilerine göre faiz harcamaları toplam harcamaların yüzde 16,3’üne gelerek, 2010 seviyelerine yaklaştı.

2022’den sonra sistemli bir bozulma ortaya çıktı

Faiz harcamalarının vergi gelirlerine oranı daha çarpıcı sonuçlar gösteriyor. Son 10 yılın verilerine göre yüzde 15,3’ten yüzde 21,4’e geldi. Son 10 yılda en düşük oran yüzde 12,5’le 2017 yılında görülmüştü. İzleyen yıllarda artışlar, düşüşler olsa da bu oran bir daha görülmedi. 2022’den sonra ise sistemli bir bozulma trendi ortaya çıktı. 2022’de toplanan her 100 lira verginin 15,6 lirası faiz ödemelerine gidiyordu. 2023’te bu miktar 17,7 liraya, 2024’te 19,7 liraya çıktı. Bu yıl 9 aylık sonuçlar 20 lira sınırının da geçildiğini, toplanan her 100 lira vergiden 21,4 liranın faize gittiğini gösteriyor. Bakan Mehmet Şimşek, zirvenin 2026’da görüleceğini söylemişti. Bu gerçekleşirse, önümüzdeki yıl daha yüksek bir oran göreceğiz demektir. Bu faiz yükünün arkasında borçlanmadaki hızlı artış ve Hazine’nin neredeyse tefeci faizlerle borçlanması var. 2018’de merkezi yönetim borç stoku 1 trilyon bile değildi. 6 – 7 yılda 12 trilyona geldi! Ağustos 2025 itibariyle 12,5 trilyon liradır! Yılbaşı’nda 9,6 trilyon liraydı. Son dönemde borçlanma aydan aya 300 milyar civarında artarak gidiyor. Asıl sorun kamu borcunun miktarsal yüksekliği değil, borçlanma faizlerinin yüksekliği. Türkiye Eurobond’la borçlanırken (dolara) yüzde 5 üstü faiz veriyor. 2 yıllık tahvilin faizi yüzde 40 seviyelerinde, 5 yıllık tahvilin faizi yüzde 37, 10 yıllık tahvilin faizi yüzde 32 düzeyinde! Türkiye 2027’de yüzde 9’la tek hane enflasyona geçmeyi hedefliyor ama 5 – 10 yıllık vadelerde borçlanmalarda faiz, enflasyon hedefinin 4 katı civarında. Bunun baş nedeni de ekonomi politikalarına güvensizlik… Açık özeti, yaratılan güvensizliğin faturası faiz harcamaları ile ödeniyor.

Faiz ödemesi ana parayı geçti

Hazine uzmanlarına göre iç borçta faiz ödemeleri ana para ödemelerini geçmiş durumda. Türkiye Hazinesi, artık sadece borçlanmalarını itfası için borçlanmıyor, bütçe faiz dışı fazla vermediği için faiz ödemelerini yapmak için de borçlanıyor. Durumu Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek geçtiğimiz günlerde ifade etmiş; “Son 2-3 yılda faiz dışı açık verdik. Yani faizi de borçlandık. Bundan sonraki üç yılda faiz dışı fazla hedefliyoruz. 2026 yılında faiz harcamaların milli gelire oranı zirveye ulaşacak sonra gerileyecek” demişti.