Merkez Bankası’nın Ekim Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu yayımlandı.

Merkez Bankası’nın Ekim Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu yayımlandı. İşlenmemiş gıda grubunda beyaz et, süt, kuruyemiş, yumurta, pirinç bakliyat fiyatlarındaki yükselişin enflasyonu artırdığına vurgu yapıldı. 

Merkez Bankası, ekim ayında üretici fiyat artışlarının bir miktar hız kesmesine karşın, üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskılarının güçlü seyrini koruduğuna ve temel mal grubu enflasyonunun, yıllık bazda yavaşlasa da, bazı alt kalemlerde döviz kuru geçişkenliğinin güçlü bir şekilde devam ettiğinin gözlendiğine dikkat çekti. Türkiye istatistik Kurumu’nun (TÜİK) Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) verilerine göre, tüketici fiyatları ekimde bir önceki aya göre yüzde 2.67 ve 10 ayda yüzde 22.56 arttı, yıllık enflasyon yüzde 25.24 düzeyine yükseldi. Merkez Bankasının, enerji üretici fiyatlarında yıllık enflasyonun yüzde 81.61 ’e ulaştığının da vurgulandığı ekim ayı raporunda şu değerlendirmelere yer verildi:

HİZMET FİYATLARI ARTIYOR

Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre gıda, enerji ve hizmet gruplarının katkılarında sırasıyla 0.37, 0.30 ve 0.16 puan artış gözlendi. Bu dönemde, temel mal ve alkol tütün gruplarının katkılarında önemli bir değişim olmazken, altın grubunun katkısı 0.15 puan azaldı. Mevsimsellikten arındırılmış verilerle çekirdek enflasyon göstergelerinin üç aylık ortalamaları incelendiğinde, enflasyonun ana eğiliminin yataya yakın seyrettiği gözlendi.

Bu görünümde, temel mal fiyatları ana eğilimindeki sınırlı düşüşe karşılık hizmet fiyatlan eğiliminde görülen yükseliş etkili olmuştur. Böylece, çekirdek enflasyon göstergelerinin ana eğilimi yüksek seviyesini korudu. Ekim ayında hizmet fiyatlan yüzde 1.11 yükseldi, grup yıllık enflasyonu 0.79 puan artarak yüzde 14.76 oldu. Yıllık enflasyon haberleşme, diğer hizmetler ve lokanta-otel gruplarında artış gösterirken, ulaştırma hizmetlerinde geriledi, kira grubunda ise yatay seyretti.

KONAKLAMA ENFLASYONU DÜŞTÜ

Lokanta-otel grubunda yemek hizmetleri enflasyonu gıda fiyatlarına bağlı olarak artış kaydederken, konaklama hizmetleri enflasyonunda düşüş izlendi. Bu dönemde, haberleşme hizmeti fiyatlarında gözlenen artışta cep telefonu görüşme ücretleri, diğer hizmetler grubu fiyatlarındaki yükselişte ise bakım-onarım ve sağlık hizmetleri belirleyici oldu. Ulaştırma hizmetleri fiyatları ise temelde havayolu yolcu taşımacılığı kaynaklı olarak düşüş gösterdi. Temel mal grubu yıllık enflasyonu Ekim ayında 0.77 puanlık düşüşle yüzde 34.35’e geriledi, bu gelişmede dayanıklı mal grubu fiyatlan etkili oldu. Aylık bazda yüzde 0.69 gerileyen dayanıklı mal grubunda ÖTV matrah düzenlemesinin etkisiyle yüzde 3.07 düşen otomobil fiyatlan öne çıkarken mobilya fiyatları da sınırlı olmakla birlikte (yüzde 0.85) geriledi. Diğer taraftan beyaz eşya ve diğer temel mal fiyatları aylık bazda yüzde 5.5 civarında artarak döviz kurunun gecikmeli etkilerinin sürdüğüne işaret etti.

Tüketici Hakları Derneği Genel Başkanı Turhan Çakar, istatistiklerin, tüketicilerin açlığa sürüklendiğini gösterdiğini belirterek, “Gıdada en haksız vergi olan KDV kaldırılsın. Yanlış tarım ve gıda politikaları terk edilsin" dedi.

Tüketici Haklan Derneği Genel Başkanı Turhan Çakar, Ekim 2017-Ekim 201$ dönemine ilişkin son bir yıllık TÜİK istatistiklerinin tüketicilerin açlığa sürüklendiğini gösterdiğini belirtti. TÜİK istatistiklerine göre, Ekim 2017-Ekim 2018’deki son bir yıllık dönemde 7 kalemden oluşan süt ve süt ürünleri enflasyonunun ortalama yüzde 25.6784 arttığını kaydeden Çakar, “Bu dönemde, 23 kalemden oluşan sebze enflasyonu ortalama yüzde 37.49 artmıştır. Aynı dönemde 9 kalemden oluşan taze meyvede fiyat artışı ortalama yüzde 33.81 artmıştır. Yumurtada fiyat artışı son bir yılda yüzde 62.2207’dir. Süt ve süt ürünleri enflasyonu yüzde 25.6784 olmuştur. Tüketicilerin en temel besin kaynağı olan yumurtanın fiyatı asgari ücretliler ile emeklilerin maaş artışının dört kat üzerinde” ifadelerini kullandı.

ENERJİDE ÇOK CİDDİ YÜKSELİŞ

Aylık fiyat artışının genele yayıldığı diğer temel mallarda kişisel bakım ürünleri, konutun bakım-onarımına yönelik malzemeler ile temizlik malzemeleri öne çıktı. Bu dönemde giyim grubunda yıllık enflasyon yukarı yönlü seyrini korudu. Özetle, ekim ayında temel mal grubu enflasyonu yıllık bazda yavaşlasa da bazı alt kalemlerde döviz kuru geçişkenliğinin güçlü bir şekilde devam ettiği gözlendi. Enerji fiyatlan Ekim ayında yüzde 3.70 arttı, grup yıllık enflasyonu 2.40 puan yükselişle yüzde 29.43 olarak gerçekleşti. Bu gelişmede elektrik ve doğalgaz fiyatlarındaki artış belirleyici olurken, katı yakıt fiyatlan da yüksek bir artış kaydetti.

Elektrik ve doğalgazda son üç aydır gerçekleştirilen ardışık fiyat ayarlamaları sonucu bu kalemlerde yıllık enflasyon sırasıyla yüzde 44.95 ve yüzde 31.35 seviyelerine ulaştı. Öte yandan eşel mobil uygulamasının devamı, enerji enflasyonunda daha olumsuz bir görünümü sınırladı. Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu Ekim ayında 1.56 puan artarak yüzde 29.26 oldu. Bu dönemde taze meyve ve sebze dışındaki gıda ürünleri genelinde enflasyon yukarı yönlü bir seyir izledi, işlenmemiş gıda grubunda beyaz et, süt, kuruyemiş, yumurta, pirinç ve bakliyat fiyatlarındaki artışlar dikkat çekti.

YÜZDE 3.54 ARTIŞ

İşlenmiş gıda grubu fiyatları ise bu dönemde ekmek-tahıllar, katı-sıvı yağlar, peynir ve süt ürünleri ile alkolsüz içeceklerde belirgin olmak üzere grup geneline yayılan artışlarla yüzde 3.54 yükseldi. Türk lirasındaki değer kaybına bağlı olarak alt gruplar genelinde gözlenen sert fiyat artışlarının bu dönemde yavaşladığı izlendi. Bu çerçevede, petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış ana eğiliminde bir miktar zayıflama gözlendi. Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon enerji ve dayanıksız tüketim dışındaki gruplarda bir miktar düşüş gösterdi. Bu dönemde, enerji üretici fiyatları yüzde 5.37 ile yüksek artış eğilimini sürdürmüş ve bu grupta yıllık enflasyon yüzde 81.61’e ulaştı.

Ekim ayında ara malı fiyatları, kâğıt, ahşap ve beton-çimento ürünlerindeki artışların demir-çelik, tekstil ürünleri ve kimyasal ürünlerde gözlenen düşüşlerle dengelenmesi sonucunda yatay seyretti. Dayanıksız tüketim mallarında ise giyim eşyaları, gıda ve içecek fiyatlarındaki artışlar dikkat çekti.

Sonuç olarak, Ekim ayında üretici fiyat artışları bir miktar hız kesti ancak üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskılan güçlü seyrini korudu.