22 Kasım 2017
TÜRKİYE DIŞ İSTİKRARDA NEGATİF AYRIŞTI
Siyasi iktidar makro göstergeleri işine geldiği gibi yorumluyor. Söz gelimi ihracat patladı diyor ve fakat ithalatın ve sonuçta cari açığın daha fazla arttığını gizliyor.
Siyasi iktidar makro göstergeleri işine geldiği gibi yorumluyor. Söz gelimi ihracat patladı diyor ve fakat ithalatın ve sonuçta cari açığın daha fazla arttığını gizliyor. Bu sene büyüme var diyor ve fakat popülizmin getirdiği bütçe açığını ve dış borçlardaki artışı görmezden geliyor. Kara yolları yaptık diyor ve fakat hem geçenden, hem de geçmeyenden para alıyoruz demiyor.
Sıkışınca, başka devletleri suçluyorlar… Söz gelimi Başbakan Yardımcısı Gaziantep’te ”Ekonomik anlamda Türkiye’ye karşı bir provokasyon içindeler" demişti.
Kısacası bunlar halka bozuk bir sütün üstünde tutan kaymağını gösteriyor. Gerçekte ise kaymağın altına bakmak gerekir. O zaman sütün bozuk olduğu anlaşılacaktır.
Dün itibariyle, TÜFE bazlı reel kur endeksine göre döviz sepeti TL karşısında kabaca yüzde 17-18 daha değerliydi. Kur arttıkça kısa vadeli dış borçları çevirmek zorlaşacaktır.
Merkez Bankası verilerine göre, Türkiye bir yıl içinde 173 milyar 516 milyon dolar dış borç ödeyecektir. (Aşağıdaki tablo.)
Bu borçlar içinde en büyük pay 96.5 milyar dolar ile bankalarındır. Bankalar da bu dış kredileri kısmen iç borçlanma senetlerine, kısmen özel sektöre kredi olarak vermiştir. Özel sektöründe 70 milyara yakın dış borcu var.
Kısa vadeli dış borçların artması ekonomide kırılganlığı ve dış borçlarda risk primini artırıyor.
Türkiye’nin veya başka bir ülkenin dış piyasalarda sattığı tahvilleri ve bonoları alanlar, bunları geri ödeme riskine karşı sigorta ettiriyor. Türkiye’nin risk primi CDS (Credit Default Swap) diğer ülkelerden yüksektir.
Venezuela gibi kriz yaşayan ülkeleri saymazsak, Türkiye’nin risk primi istikrar sorunu yaşayan Tayland, Ukrayna, Rusya gibi ülkelerden negatif olarak ayrıştı.
Dün itibariyle, CDS’ler Brezilya’da 174.76, Rusya’da 134.27, Türkiye de ise 219.33 baz puan idi.
Kısa vadeli dış borçlar içinde devlet borçlarının payı düşüktür. Ancak dış borçlarda ister devlet olsun, ister özel sektör olsun fark etmiyor. Risk priminde Türkiye’nin dış borçları olarak değerlendirme yapılıyor. Ayrıca ister devlet ister özel sektör olsun, dış borçları ödemek için dövize ihtiyaç var. Döviz arz ve talebi sonuçta kurları etkiliyor.
Yine devlet veya özel sektör dış borç alınca, Türkiye’ye kaynak girişi oluyor. Net ödeme durumunda kaynak çıkışı oluyor.
Alınan bu dış borçlar eğer altyapı veya fiziki yatırımlarda kullanılmış olsaydı, gelecek iktidarların bu borçları ödemesi yük olmazdı. Zira yatırımlar aynı zamanda potansiyel büyümeyi, ihracatı artıracak, borç kendini ödemiş olacaktı…
Ancak bizde borçlar cari açığı kapamada kullanıldığı için, gelecek yıllarda ödenmesi halinde net kaynak çıkışı olacak ve büyümeyi düşürecektir. Eğer ödenen dış borç mürettebatının GSMH’ya oranı büyüme oranını geçerse, bu durum fakirleşme yaratacaktır.
